30 Kasım 2011 Çarşamba

Wild Beasts’ten kusursuz performans


© Zülal Kalkandelen
Cumhuriyet / 1 Aralık 2011

Yılın en heyecanla beklenen konserlerinden birisi salı akşamı gerçekleşti. Alternatif müziğin önde gelen gruplarından Wild Beasts, ikinci İstanbul konserini Babylon’da verdi.

Geçen yıl Efes One Love Festival’da açıkhavada dinlemiştik grubu. Aynen o konserdeki gibi, Babylon konserinde de şarkılarından yansıyan içtenlik, salondaki herkesi etkisi altına aldı. Ama etkilenen belli ki sadece dinleyiciler değildi; bir ara grubun vokalisti Hayden Thorpe şarap kadehini dinleyicilerin şerefine kaldırıp, “Son 6 ayda 100 farklı yerde konser verdik. Ama hiçbiri İstanbul’daki kadar sıcak değildi” dedi.

Konser öncesinde grubun mükemmel sese sahip iki vokalisti Hayden Thorpe (HT) ve Tom Fleming’le (TF) buluşup konuşma fırsatı da buldum. Ama ondan önce de Babylon'un önünde yapılan akustik "Long Way From Home" çekimine tanık oldum. Hayden ve Tom'un birlikte yorumladıkları "Bed of Nails"in bir bölümünü videoya kaydettim.



Müzikle ilgili ilk anılarınızı, geçmişinize baktığınızda müziğin hayatınızda belirleyici olduğu anları merak ediyorum.

TF: Ben kişisel olarak ailem dolayısıyla müzikle çok iç içe büyüdüm. İnsanların piyano etrafında toplanıp şarkı söyledikleri bir ortam vardı. İlk gençlik dönemlerimde “Belki ben de bunu yapmaktan hoşlanabilirim” diye düşünmüşüm; daha sonraki yıllarda “Ben bunu yapabilirim” halini aldı bu düşünce. O yıllarda ilk plağımı alıp, ilk esin kaynaklarımı buldum.

Neydi aldığınız ilk plak?

Neydi?.. Aldığım ilk plaklar, Take That, Queen ve bazı saçma şeylerdi ama daha sonra Jimi Hendrix ve John Coltrane’i keşfettim.

HT: Ben tam tersine müzikle hiç ilgili olmayan bir ortamdan geliyorum. Müzik her zaman sadece bana ait bir şeydi. Beni gerçek dünyadan ayırıyor, ayrı bir evren sunuyordu. O nedenle müzikle ilgim tamamen kişiseldi. Hayran olduğum, kendimi bulduğum, ruhuma hitap eden müziklerle ilişkim çok bencil bir ilişkiydi. Geri planda bu altyapı olunca, müzisyen olmak ve çok iyi müzik yapmak istedim.

O günlerden bu yana çok önemli bir yol kat ettiniz. Alternatif müziğin en başarılı gruplarındansınız. Bu yıl çıkan “Smother” da 2011’in en iyi albümleri listelerinde. Kısa zamanda geldiğiniz bu noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?

HT: Aslında öyle başarılı hissetmiyorum. Beş yıl önceki durumumuzu düşünecek olursak, o zamanki başarı tanımıyla şimdiki aynı değil. Belki de şöyle diyebiliriz; müzik yaptığınız anda dinleyiciye ulaşma kapasiteniz, onlardan aldığınız geri dönüşüm belirliyor başarı duygusunu. Yapmak istediğinizi yapabiliyorsanız, aldığınız tatmin artar. Sonunda elinizde kalan odur çünkü.

TF: Daha gençken öfkeli albümler yaparsınız. İlk albümünüzde tüm dünyaya görüşlerinizi haykırmak istersiniz. O zaman öyle bir albüm yaptığınızda mutlu olursunuz ama zaman geçince daha olgunlaşır, hayata dair karmaşık duygularınızı tümüyle gözden geçirirsiniz. O zaman da bunu yapabildiğiniz bir albüm ortaya çıkarsa o mutlu eder sizi. Dolayısıyla beklentiler, başarı kriterleri değişkendir.

İkinci stüdyo albümünüz "Two Dancers", geçen yıl müzik dünyasının önemli ödüllerinden Mercury’e aday gösterildi. O konuda neler hissettiniz?

TF: O gerçekten harika bir olaydı. Nasıl algılandığımıza ve gelişimimize işaret eden bir göstergeydi.

HT: Biz o albümü daha iyi ya da daha kötü yapmış değiliz. İçindeki şarkılar bizim her zamanki duygularımızı, her zamanki yaklaşımımızı yansıtıyor. Demek istediğim yaptığınız çalışmalar çok çabuk bir şekilde eskiyebilir. Aslında söylemeniz gerekenleri bir albümde söyleyince, artık onu daha fazla yinelemeniz gerekmiyor. Ama konserlere çıktığınızda aynı şeyi defalarca tekrarlıyorsunuz. Elbette bu güzel bir şey; çünkü onu paylaşıyorsunuz. Ama biz grup olarak hep daha ileriye bakmak, gelişim sürecini sürdürmek istiyoruz.



"Smother"da daha minimal, daha dingin bir sound var. Buna yönelmenizin nedeni neydi?

TF: Sanırım bir nedeni, benim son zamanlarda oldukça fazla elektronik, ambient müzik dinlemem. Ayrıca öncekilerin bire bir benzeri değil de, sanki bir B-Side albüm gibi daha sessiz, daha yavaş ve romantik bir albüm yapmak istedik.

HT: Bu zaman içinde ortaya çıkan olgunlaşma ile ilgili. Ne kadar cesur olduğunuz düşüncesinin ardına daha az gizlendiğinizde, gerçek kimliğiniz daha çok ortaya çıkar ve daha insani bir hal alırsınız. Şarkılarda ortaya çıkan bu değişimde hepimizin payı var. Daha insani. Ayrıca bu, şarkının karakteri için iyi olanı bulmakla ilgili bir arayışın sonucu. Eğer birisi tek bir nota çalıp şarkının geri kalanında hiçbir şey yapmayacaksa ve şarkı için iyi olan da buysa öyle yapılmalı.

İngiliz romancı Martin Amis, “Anlattığınız öykülerde sizinle ilgisi olmayan karakterler için inanılabilir kuramsal argümanlar yaratabilirsiniz” diyor. Şarkılarınızdaki kahramanlar siz kendiniz misiniz, yoksa Martin Amis’in dediği yöntemi mi izliyorsunuz?

TF: Bence bu şarkıya göre değişir. Ama şunu söylemek isterim. Bir şarkıcının söylediklerine güvenmek tehlikeli olabilir. Çünkü söylediği şeyde tam bir açıklama yoktur. Soru sordurabilir, merak uyandırabilir ama tanımlayıcı değildir.

HT: Bence kesin yargılar olamaz. Bir şarkıda nasıl hissettiğinizi yazdığınızda aslında kısa bir zaman dilimi içindeki ruh halinizi aktarıyorsunuz. Bir anlamda bir karikatür haline geliyorsunuz. Çünkü açık ki, hayatınızın her döneminde aynı hissedemezsiniz. Ama bir şekilde o karakteri ortaya çıkarmış oluyorsunuz. Sizden ilham alan ayrı bir karakterdir artık o. Kitaplar, şarkılar ve resimler de bir duyguyu alıp onu yoğunlaştırarak yarattığı hissin etkisini artırıyor. Böylece her şey daha büyük ve daha çarpıcı hale geliyor. Aynı şeyi bir mısra ile, bir resimle bir melodi ile farklı şekillerde anlatabilirsiniz. Çok güçlü bir şey bu.

Şarkı yazımı söz konusu olduğunda ne kadar demokratik bir grupsunuz?

HT: Diğer gruplarla karşılaştırırsak, çok demokratik. Eşitlikçi, tam olarak paylaşımcı bir çalışma yöntemimiz var. Eğer gruptan tek bir unsuru çıkarırsak aynı kalamaz. İşbirliği halinde en iyisini ortaya çıkardığımızı düşünüyorum. Grup olmanın sırrı da bu değil mi aslında? Anahtar kelime ortak çalışma.

Grubun katalizörü diye adlandırabileceğimiz birisi yok mu bu durumda?

TF: Şarkıların yazımı Hayden ve benimle başlıyor. Daha sonra diğer arkadaşlarımızın da katkılarıyla farklı yönlere gidiyor. Bence grupların o farklılıklara yol açması gerekir. Bir şarkı yaparken başlangıçta düşünülenin dışında gelişmeler her zaman olabilir. Grup olmanın anlamı ve gereği de bu etkileşim.



Şarkı sözlerinizde hayal kırıklığı, kırılganlık ve şehvet duyguları hakim. Bunun arkasında belli bir neden var mı?

HT: İnsan doğasındaki karmaşa ve duyguların ikiyüzlülüğü bunun nedeni. İnsanı tüm yönleriyle ortaya çıkarmaya çalışıyorum. Özellikle aşk şarkılarındaki "Seni çok seviyorum" ya da "Senden nefret ediyorum" şeklindeki tek boyutlu bakış açısı utandırıcı. Amacımız, bu duyguları daha vakur ve karmaşık şekilde aktarmak.

TF: Bence erkek cinselliğini yansıtan bakış açısından kaynaklanan bir sorun var. Bilirsiniz, hep "Ben bir erkeğim, güçlüyüm" şeklindedir o bakış açısı. Çoğu erkek kendisini çok güçlü gördüğü için o söylemin dışına çıkmak istemiyor; örneğin hadım edilmek hakkında yazamayacak kadar güçlü hissediyorlar kendilerini.

Röportajlarınızda seksin insan üzerinde yarattığı etkiyi çok ilginç bulduğunuzu söylüyorsunuz. Cinselliğin ardındaki güç ilişkisi hakkındaki görüşünüz nedir?

HT: Ben modern toplumda bunun çözümlendiğini sanmıyorum. Gerçekte sonsuza kadar da böyle kalacaktır. Çünkü bu ilişkiler tam olarak tanımlanamıyor. İçgüdü ya da dürtülerle ilgili bir konuda meşru olanı tanımlamak için topluma bazı düzenlemeler getiriliyor. İnsanlar sokakta birbirini bu yüzden öldürmesin diye sık sık uyarılar yapılıyor. Bütün bu karmaşa bizim için mükemmel bir kaynak. Ama duyduğumuz müziklerin büyük bir kesimi, bu tür konulara değinmeyip insanlar için adeta güvenli bir alan yaratmayı amaçlıyor. Ev kadınları için yapılan bir müzik sanki... Oysa biz, "Hayır, aslında işler öyle yürümüyor" dediğimizde heyecan duyuyoruz. Bu şuna benziyor. İlk gençlik dönemlerinizde bilmediğiniz konularda bir kitap okur ya da bir film izlersiniz ve o anda "Aman Tanrım! Demek bu işler böyle oluyormuş!" dersiniz. Bence müzik de böyle olmalı. Günlük hayatta konuşulamayanlardan söz etmeli.

TF: Türkiye'de hakim kültür tam olarak nasıl bilmiyorum ama İngiltere'de bu tür konuların üzerini kapatıp örten bir kültür var. Bunlar konuşulmadıığı için de müzik tersini yapmalı; söylenmeyeni söyleyip işin diğer yüzünü göstermeli.

“Smother”ı bir manzara ile örtüştürmek isteseniz neresi olurdu? (Not: Bu, bundan sonraki iki soruyu, müzisyenlerin hayalindeki imajlar ve disiplinlerarası sanatla ilgili aklımı kurcalayan bir konuya yanıt bulma çabasında olduğum için, fırsat oldukça müzisyenlere yöneltmeye çalışıyorum.)

HT: Manzara olarak kesinlikle büyüdüğüm göller bölgesindeki dağlarla örtüşür. Dağa karşı betondan bir deponun üzerine oturur yazarsınız. O boşlukta teselli ve umut bulursunuz.

Londra Tate Modern'de yürütülen bir proje var. Müzisyenleri galeriye davet ediyorlar ve size ilham veren bir sanat eseri seçip onunla ilgili bir şarkı yazmanızı istiyorlar. Sizi davet etseler hangi sanat eserini seçerdiniz?

HT: Gerçekten mi? Bilmiyordum o projeyi. Ben Edward Munch'ün "Madonna" adlı eserini seçerdim.

Neden?

Çünkü ürkütücü ve çok karanlık, neredeyse renksiz. Aynı zamanda gerçekten çok güzel ve seksüel açıdan cezbedici ama bu şehvetle ilgili değil. Oradaki cezbediciliğin çok yumuşak bir karakteri var; görüntünün ardındaki ruh çekici olan.

(Bu yanıtı duyduğum andan beri Wild Beasts'in "Madonna" için yapabileceği şarkıyı merak ediyorum. Hadi Tate Modern yetkilileri, çağırın grubu müzeye de duyalım bu ilginç tanıma yol açan ilhamın sonucunu!)

"Smother", bu yılın en iyi albümleri listelerinde en üst sıralarda; bir kısmında da birinci. Peki sizin bu yıl dinlediğiniz en iyi albüm hangisi?

TF: Oneohtrix Point Never'ın "Replica" adlı albümü. Son zamanlarda en çok onu dinliyorum. Daha önce yaptıklarından sonra büyük bir adım bu. 2011'de beğendiğim başka albümler de var ama o hepsini geçti.

HT: Ben de aynısını söyleyeceğim. Albümü yolda yürürken dinlerseniz, adeta kaldırımların yerinden oynadığını hissettiriyor size. İnsanı mükemmel bir şekilde allak bullak ediyor, kafanızı çok güzel karıştırıyor.

-

29 Kasım 2011 Salı

Avea Müzik Bloggerları Tea & Talk Toplantıları 1


Avea'nın müzik bloggerlarını bir araya getirip Fikir Takımı adını verdiği bir gruba dahil oldum bir süre önce. Gruba katılmamın ilk nedeni, gazeteci dostumuz Tolga Akyıldız'ın bu projenin danışmanlığını yapıyor olmasıydı. Tolga arayıp müzik bloggerlarının yer alacağı bu projeden söz edince, faydalı olabileceğini düşündüm. Biz müzik yazarları hep yazarız ama bir türlü bir araya gelip görüşlerimizi paylaşmayız. Orada bunun için bir platform yaratılabileceğine inandım. Açıkçası, Avea Müzik Bloggerları Fikir Takımı'na katılırken, böyle bir oluşumun ilerde belki de Müzik Yazarları Derneği'nin kurulmasına öncülük edebileceğini de düşündüm. Hâlâ da düşünüyor ve umuyorum.

Nitekim benim de konuşmacı olarak katıldığım ilk toplantıda bu konuyu da gündeme getirdim. Daha önce de bu yönde çabalar oldu ama bir türlü gerçekleşmedi. Neden müzik yazarlarının da sinema yazarları gibi ciddi bir derneği olmasın? Neden bizler de örgütlenmeyelim? Ben, tartışarak bir yolunu bulabileceğimize inanıyorum. Ancak toplantıda "Biz istesek de istemesek de bugün Ertuğrul Özkök ya da Hıncal Uluç gibi birisi bir albümden söz edince bizim yazdığımızdan daha çok ilgi görüyor. Şimdi onları da alacak mıyız öyle bir dernek olursa?" sorusuna yanıtımı buradan bir kez daha kesin bir şekilde dile getiriyorum. Onlar olursa ben yokum. Çünkü zaten dernekleşmenin amacı, müzik yazmayı ciddi bir iş olarak benimseyip, yıllardır bu alanda emek verenlerin haklarını korumak. Yüzeysel de olsa her konuda yazanlar derneği olursa onlar da o derneğe üye olabilirler sanırım. Bunları yazarken emek ve uzmanlaşmaya yapmak istediğim vurgu anlaşılıyordur umarım.

Gelelim Galata'daki Blogger's Base'deki ilk toplantının ayrıntılarına... Konusu "Müziği yazmak" olan söyleşinin benim dışımdaki diğer konuşmacıları, Naim Dilmener ve Murat Meriç'ti. Moderatörlüğü Tolga Akyıldız üstlenmişti. Ancak geçirdiği bir araba kazası nedeniyle gecikince, o görev Avea Kurumsal İletişim'den Burcu Şensoy'a düştü. İlk soru, "Neden müzik hakkında yazmaya başladınız?" şeklindeydi.

Naim Dilmener ve Murat Meriç, öncelikle ilgilendikleri konuda kaynak yaratmayı amaçladıklarını söylediler. Murat, "Baktım merak ettiğim konularda yeterli kaynak yok, arşiv oluşturmak için yazmaya başladım" dedi.

Ben, blogu kendime arşiv yaratmak yani yazılarımı bir arada tutup gerektiğinde kolayca bulabilmek için oluşturdum. Fakat daha sonra baktım ki, ilgi görüyor, daha ciddi bir şekilde işe sarıldım. Yoksa benim yazdığım konularda yabancı kaynak epeyce vardı zaten. Ama o gün toplantıda söylemediğim bir gerçek de şu: Bu konuda yazmaya başlamamın birinci nedeni, belki de çok sevdiğim müzik hakkında konuşacak kimseyi bulamamış olmamdı. Kendimi bildim bileli müziğe çok büyük ilgi duydum. Ama çevremde benim bu heyecanımı aynı hararetle paylaşan kimse yoktu. Önceleri defterlere kimsenin okumayacağı notlar almaya başlamıştım. Hiçbir zaman günlük tutmadım ama her zaman müzik üzerine notlar aldım. O notlar, yıllar içinde genişledi, olgunlaştı. Profesyonel mecralarda boy göstermeden önce epeyce kendi kendime yazıp çizdim.

Toplantıda benim üzerinde durduğum konulardan birisi de, Türkiye'deki müzik yazarlığının bugünkü durumuna yönelik eleştirilerdi. Elbette herkes yazsın ama çeşit arttıkça da kalite düşmesin. Ukalalık olarak algılanmasını istemem ama düşüncelerimi orada söylediğim netlikte burada da yazacağım. Bugün müzik yazan birçok insan müzik tarihini bilmiyor. Müzik akımlarından haberleri yok. Yeni çıkan birkaç grubu dinliyor ve seviyorlar diye kendilerini müzik yazarı olarak değerlendiriyorlar. Müzik yazarı, müzik tarihine, akımlarına hakim insandır; keman çalmayı bilmese de bir kemancının iyi çalıp çalmadığını değerlendirebilecek deneyime sahiptir; her şeyden önce iyi bir müzik zevki olmalıdır ama o yetmez; müzik bilgisi şarttır. O da yetmez. Yazı yazdığı dile tam hakimiyeti olmalı, duygularını ve düşüncelerini ifade edebilecek yetkinlikte olmalıdır.

Hafife alınacak bir iş değildir müzik yazarlığı. Martin Mull'ın dediği gibi, mimari ile dans etmek değildir. (Bu sözün Frank Zappa'ya ait olduğu da söylenir ama kaynaklar Amerikalı sitcom oyuncusu Martin Mull'a ait olduğunu gösteriyor.) Dinlediğiniz ses ve melodilerin aklınızda yarattığı düşünceleri, yüreğinizde uyandırdığı duyguları belli bir ön bilgi süzgecinden geçirip okuyucuya sunmaktır. Saçma değildir. Zappa, "Rock gazeteciliği çoğunlukla yazamayan insanların, okumayan insanlar için konuşamayan insanlarla yaptığı röportajlardır" demiştir. (Most rock journalism is people who can't write, interviewing people who can't talk, for people who can't read.) Mull'a katılmıyorum ama ne yazık ki bugünkü müzik gazeteciliğine baktığımda Zappa'ya hak vermemem olanaksız.

Neden? 1-Röportajlarda çok klişe sorular soruluyor. Sanki ellerinde her gruba sorulacak genel bir soru listesi var ve onları döndüre döndüre soruyorlar. Grup üzerinde çalışılmadığı, albümlerinin dinlenmediği çok belli oluyor. Ben bu aşamada toplantıda şunu söyledim. Yıllar önce kendime bir ilke edindim; yeni albümü çıkan bir grupla o albümü dinlemeden röportaj yapmam. İşlerin sektörde nasıl yürüdüğünü bilmeyenler için açıklayayım. Bazen bir grup ya da sanatçı ile röportaj olanağı doğuyor ama henüz albümü piyasaya çıkmadan promosyona başlandığı için albüm elinizde olmayabiliyor. Bu durumda plak şirketinin ya da organizatörün röportajdan önce albümü dinlemenizi sağlaması gerek. Aksi halde kitabını okumadığı yazarla konuşmaya giden gazetecilerin durumuna düşersiniz. Hem sanatçıya hem de kendinize saygısızlıktır. Üstelik o röportajdan da hayır gelmez.

Ben bunu söyleyince, Fikir Takımı'nda yer almasa da, toplantının yapıldığı mekanın sahibi Mansur Forutan görüşünü belirtip, "Nasıl yani? Mesela Led Zeppelin sana röportaj verecek olsa, sen de yeni albümünü dinlememiş olsan gitmez misin?" diye sordu. Verdiği örnek çok uç bir örnekti ama ilkemi koruyacağımı belirtince, "Bu Cumhuriyet kafası. Sen Sabah'ta yetişmeliydin" dedi. Sabah'ta yetişmediğime memnunum. Ayrıca bunun şu anda Cumhuriyet'te yazmamla ilgisi yok. Ben orada yazmadan önce bu ilkeyi edinmiştim. Gazeteciliği üniversitede meslek olarak seçtim ve bu mesleği uygularken özen gösterdiğim konular var. Bu da onlardan birisi.

Ayrıca şu da çok önemli. Yurtdışında işler buradaki gibi yürümüyor. Led Zeppelin hiçbir zaman albümünü dinlememiş insana röportaj vermez. Şöyle oluyor yurtdışında: Albüm çıkmadan önce bir seri basın promosyonu olacaksa, röportajı yapacak gazeteciler için özel dinleme seansları düzenleniyor. O seanslara katılmazsanız röportajı yapamıyorsunuz. Yani sizin albümü dinlediğinizden emin oluyorlar. Ben de yurtdışında o tür seanslara katıldım. Orada sanatçılar, bizde Sezen Aksu'nun yaptığı gibi albümünü tanıtmak için evlerine magazin yazarlarını davet etmiyor.

2-Müzik yazan çoğu kişi doğru sorular soracak bilgi birikiminden yoksun olmakla kalmayıp, o soruları iyi bir Türkçe ile de kurgulayamıyor. Açıkçası ben Türkçe yazım hataları nedeniyle birçok blogu okumak istemiyorum. Dile yeterli özeni göstermeyen bir kişinin yazdıklarına karşı baştan olumsuz bir izlenim uyanıyor.

3-Çoğu blog yazarı, yabancı kaynaklardan geçen haberleri kendinden hiçbir şey katmadan doğrudan Türkçe'ye çevirerek yayınlıyor. Sonra bir de bakıyorsunuz aynı haber bütün bloglarda. İngilizce bilmeyenlerin işine yarayabilir belki ama özgünlüğü olmayan, zaten yabancı mecralarda gördüğüm bir yazıyı okumak beni ilgilendirmiyor.

4-Bir müzik yazısında maddi hata kabul edilemez. Naim Dilmener ve Murat Meriç'in de vurguladığı gibi, albüm adı, tarih ya da belli olaylara ilişkin yanlışlar yazıyı derhal öldürür, inandırıcılığını yok eder.

5-Bir müzik yazarının daha çok sevdiği türler olabilir. Hepimizin var. Ancak yazarın sadece kendisi hoşlanmıyor diye iyi bir albüme kötü dememesi gerekir. Örneğin ben country müziği tercih etmiyorum ama bu benim iyi bir country albümünü kötülemem için gerekçe değildir. "Sahnede synth, turntable görünce tüylerimiz diken diken olur bizim" diye yazmıştı birisi. Müzik yazan birisi için ne kadar önyargılı, ne kadar yanlış bir ifade... Müziği, duyduğu ya da hissettirdikleriyle değil, kafasında yerleşmiş inançlarla yargılamak, kanımca dar görüşlülüktür.

Yazıyı çok uzattığımın farkındayım. Ekim ayında gerçekleşen bu toplantıyı yazmak için geciktim. O gün sohbetimizde Naim Dilmener'in de ilginç anılarını dinledik ve güldük.

Ben uzun yıllardır müzikte önemli bir yenilik yapmayan Ajda Pekkan'ın her albüm çıkardığında herkes tarafından günlerce yazılmasını da eleştirdim. Müzik yazarı iyi olandan yana inisiyatif kullanmalı dedim. Ajda'nın Beyonce gibi mayo giymesi belki magazin yazarları için önemli olabilir ama yaptığı albümler müzik yazarlarını günlerce konuşturacak cinsten değildir ne yazık ki... Evet, bu ülkedeki popüler kültürün yönlendirmesi de söz konusu; fakat müzik yazarları olarak yenilik arayanlara, kendisini geliştirenlere ve yaratıcılığa bakalım diyorum.

Bu arada benim burada yazdıklarımı akademik bir çalışmada ortaya koyan bir arkadaşımız var. Cumhuriyet Pazar Dergi'de yazan Ali Deniz Uslu, Marmara Üniversitesi gazetecilik yüksek lisansını müzik medyası ve müzik yazarlığı üzerine yaptı. Tezinin bir bölümünü okudum. Basılıp kitap olursa faydalı olabilir diye düşünüyorum. Bunu da bir bilgi olarak konuyla ilgili kişilere iletmiş olayım.

Avea Tea & Talk toplantılarının ilki böyle geçti. İkincisine katılamadım. Umarım üçüncüde olanları da blog okuyucularıyla paylaşabilirim.

-

27 Kasım 2011 Pazar

2011'in En İyi Albümleri


Her yıl adet olduğu gibi bu yıl da en çok beğendiğim albümlerin listesini yaptım. 2011 müzik açısından verimli geçti; çok güzel albümler dinledik. Bu listede yer alanlar dışında benim dinlemediğim, ulaşamadığım albümler mutlaka vardır. Ama zamanının önemli bir kısmını yeni çıkan albümleri izlemeye ayıran bir müzik yazarı olarak, kendi radarıma girenler arasından en fazla etkilendiğim 50 albümü belirledim. Kolay olmadı. Burada saydıklarım dışında yıl boyunca dinlediğim birçok iyi albüm de var. Ama listedekiler 2011'i benim için daha yaşanılabilir kılan, allak bullak olduğum anlarda sığındığım, ruhuma dokunan çalışmalar.

Bu albümlerin büyük bir kısmı hakkındaki düşüncelerimi yıl boyunca yazdım. O nedenle ayrıca burada uzun uzun anlatmayı gerekli görmedim. Dileyen blogdaki yazılara da bakabilir. Ancak ilk 10 albümün benim için neden özel olduğunu çok kısa da olsa belirttim.

Ayrıca ilk 15 albümün her birinden birer şarkı seçip videolarını koydum. Onları bir araya getirirsek, 2011'in en iyi şarkılarından bir seçmenin yer aldığı liste de yapılabilir diye düşündüm.

Şimdiden 2012'de dinleyeceğim güzel müziklerin heyecanını duyuyorum. Bol konserli, müzikli bir yıl dilerim herkese.

1-DEAF CENTER - OWL SPLINTERS : Karanlık ve karışık bir labirentte keşfedilmeyi bekleyen pek çok sır barındıran bu albüm tam anlamıyla duvara çarptı beni. 2011’de derinden etkilendiğim olaylar oldu. Yaşanan kaos, dökülen kan, insanlara olan inancımı biraz daha sarstı. Bu duygularımı paylaşabileceğim yakın bir dosttu “Owl Splinters”.


2-FUTURE ISLANDS - ON THE WATER : 80’lerin new wave tarzını punk ve deneysel öğelerle buluşturan müziklerini ve vokalist Sam Herring’in sesindeki tutkulu melankolik hissi çok seviyorum. Aşağıda videosu yer alan "Before the Bridge", 2011'de beni en çok hüzünlendiren şarkıydı. Sözlerindeki içtenlik çok çarpıcı.


3-PJ HARVEY - LET ENGLAND SHAKE : PJ Harvey’in hem bilinen soundunu farklılaştırdığı hem de daha politik olduğu bir albüm. Mesajı ve etkisi çok güçlü. Albümün en önemli özelliği, Harvey’in savaş karşısındaki tavrı ve bir insanın ülkesine karşı beslediği olumlu ve olumsuz duyguları, utancı, gururu, en belirgin şekliyle ortaya koyması.


4-BON IVER - BON IVER : Minimalist çizgiden uzaklaşmayan yalın bir sound ve dinleyeni çarpan kırılgan bir romantizm var albümde. Bon Iver saflığına tutulan bırakamıyor.


5-JAMES BREWSTER - AS A HOVERING INSECT MASS BREAKS YOUR FALL : Atmosferik ses tasarımları ve minimalist yaklaşımıyla, sanki hiç bilmediğim bir evrene soktu beni. Doğaçlama seslerle anlattığı öyküler büyüleyici.


6-BRIAN ENO & RICK HOLLAND - DRUMS BETWEEN THE BELLS: Brian Eno’nun dehasını yansıtan, yaratıcı ve yenilikçi bir albüm. Kurduğu ses manzaraları yıl boyunca birçok günüme soundtrack oldu.


7-OTHER LIVES - TAMER ANIMALS : Orkestrasyon ve şarkı yazımındaki özgünlük bir yana, insanı içine çektiği müzikal maceranın yoğunluğu ayrıca takdirlik.


8-JOHN MAUS - WE MUST BECOME THE PITILESS CENCORS OF OURSELVES : Romantizmi karanlık sözlerle, ince esprileri entelektüel bir bakış açısıyla bir araya getiriyor. Deneyselliğe girişmese de, baştan sona farklı ve melodik bir sound.


9-RADIOHEAD - THE KING OF LIMBS : Grubun en sevdiğim Kid A/Amnesiac döneminin çizgisindeki albüm, dinleyeni çok sayıda farklı olasılıklar öneren özel ve karışık bir ses dünyasının içine sokuyor.


10-ZOMBY- DEDICATION : Bu yıl beni en çok dans ettiren albüm. Karanlık, melankolik bir soundu dans pistine şaşırtıcı bir güzellikte taşıyor.


11-WILD BEASTS - SMOTHER


12-FENNESZ & SAKAMOTO - FLUMINA


13-NILS FRAHM - FELT


14-CONNAN MOCKASIN - FOREVER DELPHIN LOVE


15-KATE BUSH- 50 WORDS FOR SNOW


16-BJÖRK - BIOPHILIA

17-NICOLAS JAAR - SPACE IS ONLY NOISE

18-THE HORRORS- SKYING

19-KING CREOSOTE & JON HOPKINS - DIAMOND MINE

20-YUCK - YUCK

21-BILL CALLAHAN - Apocalypse

22-BEIRUT- THE RIP TIDE

23-JAMES BLAKE - JAMES BLAKE

24-MY BRIGHTEST DIAMOND - ALL THINGS WILL UNWIND

25-THE SOFT MOON- TOTAL DECAY

26-TOM WAITS- BAD AS ME

27-THE FIELD- LOOPING STATE OF MIND

28-FUCKED UP - DAVID COMES TO LIFE

29-tUnE-yArDs - WHOKILL

30-PARENTHETICAL GIRLS - PRIVILEGE PART IV: SYMPATHY FOR SPASTICS

31-JULIANNA BARWICK-THE MAGIC PLACE

32-THE DRUMS - PORTAMENTO

33-TIM HECKER- RAVEDEATH, 1972

34-AUSTRA - FEEL IT BREAK

35-IDAHO - YOU WERE A DICK

36-CRYSTAL STILTS- IN LOVE WITH OBLIVION

37-COLIN STETSON - NEW HISTORY WARFARE VOL. 2 : JUDGES

38-The ANTLERS- BURST APART

39-MOBY- DESTROYED

40-TIMBER TIMBRE- CREEP ON CREEPIN’ ON

41-HAUSCHKA- SALON DES AMATEURS

42-THE BRANDT BRAUER FRICK ENSEMBLE- MR. MACHINE

43-FEIST- METALS

44-PETER BRODERICK - MUSIC FOR CONFLUENCE

45-S.C.U.M- AGAIN INTO EYES

46-BIOSPHERE - N-PLANTS

47-BALAM ACAB- WANDER/WONDER

48-ROBIN GUTHRIE - EMERALDS

49-AVISHAI COHEN - SEVEN SEAS

50-SBTRKT-SBTRKT

Vitrindeki Albümler 94: Tom Waits - Bad as Me (ANTI- Records)


© Zülal Kalkandelen
Cumhuriyet / 27 Kasım 2011

Tom Waits’in 17. stüdyo çalışması “Bad As Me”, kuşkusuz yılın en çok merakla beklenen albümlerindendi. Geçen ay yayımlanan albüm, 2004 tarihli “Real Gone”dan bu yana Waits’in yeni şarkılarına yer verdiği ilk çalışma. 2006’da çıkan "Orphans : Brawlers, Bawlers & Bastards”, sanatçının film ve derleme albümler için yaptığı bazı eski kayıtlar ile yeni şarkılarını bir araya getiren 3 CD’lik bir toplamaydı.

Uzun bir aradan sonra yeni Waits şarkılarını dinleme düşüncesi bile tek başına heyecan verici ama acaba albüm tüm dünyada yarattığı bu heyecanı hak etti mi, yoksa Tom Waits fenomeni miydi bunu yaratan? Albümü dinlerken bu soru aklımdaydı.

Toplam 13 şarkının yer aldığı “Bad as Me” (deluxe versiyonunda fazladan 3 şarkı daha var), müzisyenin önceki albümlerinde de var olan kalp kırıklığı, savaş, günlük yaşamdaki zorluk ve üzüntü gibi temaları işliyor. Waits, bazen öfkeli, bazen umutsuz ve çatallı sesine çok iyi yansıtabildiği duygulardan anlaşıldığı üzere de “Kiss Me” adlı şarkıda olduğu gibi bazen de romantik...

Saksofon, trombon ve bas klarnetin öne çıktığı “Chicago”, enerjik sounduyla duyduğum en iyi albüm açılış şarkılarından birisi. Yeni ve daha özgür bir gelecek için Chicago’ya yapılan göçü anlatan şarkı, gitarda yer alanKeith Richards ve Marc Ribot’u, efsanevi blues mızıkacısı Charlie Musselwhite ile buluşturduğu için de ayrıca çok keyifli.

Keith Richards, “Chicago” dışında “Satisfied” ve “Last Leaf”te de gitarla eşlik ediyor. Bunun yanı sıra, “Last Leaf’te” vokal desteği de vermiş Tom Waits’e. Albümün en güzel baladı “Last Leaf”te bir yaprak, mecazi bir şekilde yaşlılığın yarattığı çöküşe direnişin çağrışım sembolü olarak kullanılmış. “Sonsuza kadar burada olacağım / Ne kadar diye bilmek istersen / Bu ağacı keserlerse / Bir şarkıda çıkar gelirim” diyor Waits.

Albümün belki de en ilginç şarkısı, Tom Waits’in The Rolling Stones’a yanıtı niteliğindeki “Satisfied”. Waits’in “Now Mr Jagger! And Mr Richards! I will scratch where I been itching!” diye boğazı yırtılırcasına bağırdığı şarkı, tahmin edilebileceği gibi grubun “Satisfaction” adlı klasiğinden esinlenmiş. Hissedilir bir gospel etkisini barındıran bu şarkıya karşılık The Rolling Stones ne yanıt verebilir şimdi onu merak ediyorum.

Üzerinde durmak istediğim şarkılardan bir diğeri “Hell Broke Luce”. Red Hot Chili Peppers basçısı Flea’nın da eşlik ettiği parçada geri planda ezan, bomba ve taramalı silah sesleriyle ritmik bir sinemasal atmosfer yaratmış. “Güzel bir evim vardı ama terk ettim, sol sağ sol, O lanet olası bomba sağır etti beni...” diyerek başlayan şarkıda Waits’in sesinden savaşa öfke taşıyor.

“Bad as Me”, müzikal açıdan Tom Waits’in rock, blues, gospel, R & B ve cazı kendine özgü deneysel tarzla buluşturduğu bir çalışma. Başta Keith Richards, Flea, Los Lobos’tan David Hidalgo, Marc Ribot, Charlie Musselwhite, klavyeci Augie Meyers gibi usta isimlerin çaldığı albümü büyük bir zevkle dinliyorum.

Ancak şunu belirtmem gerekir ki, “Bad as Me”, “Real Gone”ın yaptığı şaşırtıcı etkiyi yapmadı; onun çizgisinde ilerliyor. Bu albümde önceki çalışmalara göre keskin bir dönüş yok; daha önceden yaptığını bu defa da çok iyi yapmış Tom Waits. Her zamanki gibi türleri kaynaştırmış, çok sayıda enstrümanla renkli ve dinamik bir sound elde etmiş. Şarkı yazımını ve prodüktörlüğü, yine eşi Kathleen Brennan ile birlikte yürütmüş. Hayat, aşk, hayal kırıklıkları, başarısızlıklar ve kızgınlıklarla örülü Tom Waits dünyasını yine görkemli bir söz ve melodi evreninde kurguluyor.

Öncekilerin çizgisinde olması, iyi olmadığını değil, onlar kadar iyi olduğunu gösterir. İçlerinde daha çok sevebilecekleriniz olsa da, es geçilecek hiçbir şarkı yok albümde. Öyleyse ilk paragrafta sorduğum soruya yanıt vermem gerekirse; “Bad as Me”, yarattığı heyecanı sonuna kadar hak etmiştir. Ancak şapka çıkarırım böyle usta bir işe.



20 Kasım 2011 Pazar

Vitrindeki Albümler 93: Nils Frahm - Felt (Erased Tapes Records)


© Zülal Kalkandelen
Cumhuriyet / 20 Kasım 2011

Nils Frahm, 29 yaşında Berlinli bir besteci/prodüktör. Çocukluk yıllarından itibaren Çaykovski’nin öğrencilerinden Nahum Brodski’den piyano dersleri almış. Bugüne kadar Ólafur Arnalds, Peter Broderick, Anne Müller ve F. S. Blumm gibi isimlerle işbirliği yaptı ve çeşitli albümler yayınladı.

Berlin’de Durton adlı stüdyosunda çok sayıda müzisyen/grup için kayıt, mastering ve mixing çalışmaları da yapıyor. Örneğin bunların içinde en önemlisi, 2011’de En İyi Albümler listemin 1 numarası Deaf Center’ın “Owl Splinters” adlı çalışmasının da Durton’da kaydedilmiş olması.

Bu yıl çıkan üçüncü solo piyano çalışması “Felt”, modern klasik türünün en iyi örneklerinden birisi. Tamamen kendi kendine, büyük stüdyo ortamının baskısı altında kalmadan bir albüm kaydetmek istemiş Frahm. Bu nedenle de konserlerden ve turdan arta kalan zamanda Berlin’deki ev stüdyosuna kapanmış.

Ama bunu yapmak için bulduğu zaman genellikle gece yarısına denk geldiği için, o saatte komşularını rahatsız etmemek amacıyla bir yöntem geliştirmiş. Piyanonun tellerinin ön kısmına keçe yerleştirerek, sesi hem alçaltmış hem de farklılaştırmış. Tellerin arasına yerleştirilen mikrofonlar nedeniyle, titreşimlerin bile duyulduğu, organik bir sound hakim albümde.

Frahm’ın nefes alıp verişleri, sandalye hareket ederken çıkan tıkırtılar, kapanan kapının çıkardığı ses, uzaktan duyulan konuşmalar, yerdeki parkelerin çıtırtısı, ıslık da kaydın bir parçası. Albümü dinlerken kendinizi adeta Berlin’deki o evde hissetmeniz olanaklı. Ancak bu gerçeklik hissini tam olarak almak için albümün kulaklıkla dinlenmesini öneriyor Frahm.

Albüm kartonetinde, “Bütün bu hışırtılar arasında müzik beklenmedik bir oluşum, bir şans, bir kaza gibi rastlantısal bir hal alıyor. Yüreğim açılıyor ve beni tam olarak neyin bu kadar mutlu ettiğini merak ediyorum” diyor.

Nils Frahm, bunu merak ederken, ben toplam 9 parçanın yer aldığı 43 dakikalık albümde beni neyin mutlu ettiğini biliyorum: Minimal izlenimi veren ama sanki ses mikroskop altında inceleniyormuş izlenimi veren çok ayrıntılı sound ve yalınlığın içtenliği. Gece karanlığında tek başına piyano, orkestra çanı, ksilofon ve tahtadan yapılmış üflemeli çalgılarla ses deneylerine girişen bir müzisyenin heyecanını hissetmek mutlu ediyor beni.

Tuşlara çok yavaşça, her bir sese gerekli zamanı vererek dokunan parmakların yarattığı ambient/modern klasik çizgisinde gelişen elektro-akustik sound insanı geriye doğru bakmaya yönlendirse de, o melankoli hüzün vermiyor. Romantik yanınız ağır basıyor; müziğin içinde yaşayan bir organizma olduğunuzu farz edip, onunla sarılıp sarmalandığınızı düşünüyorsunuz. “Felt” içine çekiyor sizi ve garip bir huzur hissi veriyor.

Frahm, stüdyo dışında farklı yerlerde kayıt yapmaya meraklı bir isim. 2009 tarihli bir önceki albümü “The Bells”i Berlin’de bir kilisede kaydetmişti. Bu defa da albümde kendiliğinden gelişen doğaçlama hissini kaybetmemek için çok dikkat göstermiş; özellikle mastering için uzun zaman harcamış. Albümdeki elektro-akustik dengesi, bir tek 9 dakikaya yaklaşan süresiyle en uzun parça “More”da elektronik lehine değişiyor.

“Felt”, piyano gibi çok eski bir enstrümana farklı yaklaşımı ve sunduğu derinlikli ses dünyası nedeniyle takdire layık bir çalışma. O dünyanın içine girip mutlaka kendi deneyiminizi yaşayın.



17 Kasım 2011 Perşembe

John Grant'ten mükemmel performans


© Zülal Kalkandelen

Dün akşam John Grant'i ikinci kez dinlemek üzere Salon'daydım. Kendisini bu yıl Glastonbury Festivali'nde dinlemiş ve çok beğenmiştim. Olağanüstü güzel bir sesi var John Grant'in. Öyle bir ses ki, bir tek piyano ile büyük bir gruptan çok daha etkili olabiliyor.

Glastonbury'de ana sahneye göre daha küçük olan Park Stage'de akşamüstü çıkmış, çok kalabalık olmayan bir kitleye seslenmişti. En önde durup dinlemiş, festivalin en güzel konserlerinden birine tanık olmuştum.

Aynı deneyimi kapalı bir yerde, üstelik Salon gibi müzisyenle dinleyicinin etkileşimine açık bir mekanda yaşamayı heyecanla bekliyordum. Saat tam 21.30'da Glasto'da da bazı şarkılarda kendisine tuşlu çalgılarda eşlik eden müzisyenle birlikte sahnedeydi John Grant.

Dinleyicileri Türkçe selamladı, şarkı aralarında bol bol Türkçe konuştu. Uzun yıllar Almanya'da yaşadığı için Türklerle sürekli karşılaştığını söyledi. Anlaşılan dile de meraklı, birçok kelimeyi çok düzgün bir şekilde telaffuz edebilir hale gelmiş.

Müzisyenlerin konserlerde şarkıların öyküsünü küçük anekdotlarla anlatması çok hoşuma gider. John Grant de öyle yaptı. Günlük hayattan, ailesinden, arkadaşlarından ne kadar çok esinlendiğini anlamış olduk böylece. "Chicken Bones" adlı şarkısında, adından da tahmin edilebileceği gibi Brooklyn'de yere atılan tavuk kemiklerinden esinlenmiş. Amerika'da bulunanlar bilir; çöp kenarlarında, yerlerde tavuk kemikleri görürsünüz sürekli. Çünkü Amerika, dünyanın en çok tavuk tüketilen ülkesi...

Konserde çaldığı parçaların listesi yandaki fotoğrafta var. Benim tekrar dinlemeyi en çok istediğim şarkı, Grant'in yaşama veda eden büyükannesine yazdığı "Little Pink House"du. Ama müzisyenler kendileri sormadıkça, şarkı ismi bağırarak istek yapmayı hiç sevmiyorum. O nedenle umarım söyler diyerek bekledim.

Sonunda "Şimdi çalacağım şarkıyı büyükannem için yazdım" deyince kendimi tutamayıp "Little Pink House" dedim. Şarkının hikayesini bilmem onu şaşırtmış görününce, "Sizi bu yıl Glastonbury'de izledim" dedim. Böylece başlangıçta sözünü ettiğim müzisyen-dinleyici etkileşimine bir örneği de ben yaşamış oldum.

Asıl sürprizi ise, konser çıkışında yaşadım. Bir grup arkadaşla birlikte imza almak üzere John Grant'in yanına gittik. Sıra bana geldiğinde, John Grant'in "Zülal" demesiyle bir an donakaldım. O anda anlaşıldı ki, sevgili Aslıhan Tuna Grant'e adımı öğretmiş. Böylece ilk kez bir Amerikalı'nın doğru telaffuzla "Zülal" deyişine tanık oldum.

John Grant'e konser posterini imzalattım. Adımı kendi kendine yardım almadan yazışı ayrıca şaşırttı beni. Salon konserinin Glasto performansından bile daha iyi olduğunu söyledim. "Öyle mi diyorsunuz? Gerçekten mi?" dedi. Daha sonra kendisine hoşça kal diyerek Salon'dan ayrıldık.

Bana göre John Grant, bugün müzik dünyasının ozan şarkıcı geleneğini sürdüren en güçlü isimlerinden. Müzik yapmak için gereken yeteneği ve çok kuvvetli bir sesi var. O, gücünü bu ikisinden alıyor. Şarkılarını kendisi yazıyor. Müzik yapmak için bir gruba ihtiyacı yok. Bütün bunların yanında bir de artısı var: Hem çok esprili, hem de dinleyicisiyle çok sıcak bir ilişki kurabiliyor. En kısa zamanda tekrar gelmesini diliyorum.

Grant'in konserde söylediği yeni şarkısı "Vietnam"ı kaydettim. Aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz.



(Fotoğraflar ve video bana aittir.)

Kısa ama etkileyici bir konser


© Zülal Kalkandelen
Cumhuriyet / 17 Kasım 2011

22 yaşındaki Rus asıllı Amerikalı Zola Jesus’ın Babylon’da konser vereceği açıklandığında heyecan duyanlardan biri de bendim. Asıl adı Nika Roza Danilova olan bu genç kadın, müzik dünyasında 2011’de en çok öne çıkan isimlerden birisi. Ama o, pop yıldızları gibi gösterişli fiziği ya da skandallarıyla değil, dinleyeni sarsan güçlü alto sesiyle dikkatleri çekti. Öyle ki, “2000’lerin Siouxsie Sioux’u” diye anılır oldu.

Tahmin edilebileceği gibi adını, en sevdiği yazar Emile Zola ile Jesus’ı birleştirerek oluşturmuş. Opera eğitimi alan, genç yaşına karşın üç albüm yayımlayan Danilova, 2011’de birçok festivale katıldı. Kariyerinin bu parlak döneminde İstanbul’da konser vermesi sevindirici. Çünkü bu, İstanbul’un da müzik alanında dünyada yaşanan gelişmeleri diğer metropollerle eşzamanlı takip etmesi açısından önemli.

Salı akşamı Zola Jesus’ı dinlemek için Babylon’un yolunu tuttuk. 21.15’te sahneye çıkan “Seni Görmem İmkansız” adlı deneysel elektronik müzik ikilisi 45 dakikalık bir performans sergiledi. Zola Jesus sahneye çıktığında saat 22:10’du. Burada bir görüşümü belirtmek isterim. Konserlerde ön grup yer alacaksa, belki de biraz daha erken sahneye çıkmaları gerekir diye düşünüyorum.

Zola Jesus’ın pek çok konser görüntüsünü izledim ve hakkında yazılar okudum. Hepsinden de Danilova’nın sahnede adeta bir tür duygusal boşalma yaşadığı, gözleri kapalı bir şekilde kendine ait ayrı bir dünyadaymış gibi şarkı söyleyerek derin bir atmosfer yarattığı izlenimini edindim.

Bu izlenim, bir yerde onun müziğini de tanımlıyordu. Bu yıl çıkan “Conatus” adlı üçüncü albümünü sadece dinleyip, hiçbir görsele bakmasanız da aynı çıkarsamayı yapabilirsiniz. Synth, davul ve elektronik seslerle yapılandırılan ve nihilist felsefeye referans veren sözlerle kurgulanan o dramatik müziğin ancak böyle bir şekilde sahneye taşınabileceğini düşünürsünüz.

Babylon’daki performansı bu anlamda düşündüğüm gibi değildi. Zola Jesus, bir ara duvarlarlara tırmandı, dinleyicilerin arasına karıştı ve “Vessel” adlı muhteşem şarkıda kabile danslarını andıracak biçimde kendinden geçercesine dans etti ama açıkçası ben daha karanlık ve yoğun bir sunum bekliyordum. “Gözüm açık mikrofonun önünde durup şarkı söylemek bana göre değil. O zaman şarkı sözlerini de unutabiliyorum” demişti bir röportajında. Ama Babylon’da çoğunlukla gözü açık, mikrofonun önündeydi.

Müziğin sunumu hakkında iddialı konuşan bir sanatçı olduğu için bu konuya özellikle dikkat ettim. Yoksa Zola Jesus’ın sesi ve yorumu mükemmeldi. Üstelik konser öncesinde boğazında bir ağrı duyduğunu öğrendim. Buna rağmen dinleyicilere yansıyan hiçbir şey olmadı. Albümde duyduğumuz o müthiş ses, bu defa salonu inletiyordu.

Boyu tahminimce 1.50 civarında, çok ufak tefek bir kadın Danilova. Tayt ve açıldığında yarasa kollarını andıran gri üstüyle çıktığı sahnede, yalın ayak şarkı söyledi. Konser ne yazık ki çok kısa sürdü. 50 dakika yetmedi bize. Umarım yine ağırlarız Zola Jesus’ı.







(Fotoğraf ve videolar bana aittir.)
-

13 Kasım 2011 Pazar

Vitrindeki Albümler 92: David Lynch- Clown - Crazy Clown Time (Play It Again Sam)


© Zülal Kalkandelen
Cumhuriyet / 13 Kasım 2011

David Lynch’i film yönetmeni olarak tanıyıp, gerçekle düşü birbirine karıştıran ürpertici filmlerini beğeniyle izleyen biriyim. Albüm yayınlayacağını duyunca mutlaka sıra dışı olacağını tahmin ettiğimden epey meraklandım.

Aslında albüm haberi Lynch’i tanıyanlar için büyük bir sürpriz değildi. Çünkü “Blue Velvet”, “Lost Highway”, “Mullholand Drive” gibi efsane filmlerin yönetmeni, eserlerinde özellikle 1950’li, 60’lı yıllara ait müzikleri duyguları harekete geçirmek amacıyla çarpıcı bir biçimde kullanışıyla ünlü bir isim.

Ayrıca Lynch, bugüne kadar soundtrack albümleri için de çeşitli müzisyenlerle çalıştı; Twin Peaks adlı televizyon dizisi için Angelo Badalamenti ile müzik yaptı. 2007’de “The Air Is on Fire” adlı projesi için ses mühendisi Dean Hurley ile birlikte dark ambient türünde bir albüm yayınladı. 2009’da gitarist Dave Jaurequi’nin anısına o güne kadar birlikte çalıştığı müzisyenlerle yaptığı işleri toplayan bir albüm çıkardı.

En son geçen yıl Danger Mouse ve Sparklehorse’un birlikte yayınladığı “Dark Night of the Soul” albümünde “Star Eyes (I Can’t Catch It)” adlı şarkıda vokali üstlendi.

Ama bütün bunların hepsi, daha çok başka müzisyenlerle yaptığı işbirlikleriydi; “Crazy Clown Time”da prodüktörlüğü yine Dean Hurley ile birlikte yürütmüşler ama tamamı David Lynch tarafından yazılan bir çalışma.

Kanımca, Lynch’in “modern blues” diye tanımladığı 14 şarkılık albümü kategorize etmek olanaklı değil. Elektro-pop’tan rock’a, blues’dan drone’a kadar çok çeşitli türlerin karışımı söz konusu. Lynch’in ev stüdyosunda ortaya çıkan kayıtlar büyük ölçüde elektronik; sert gitarların eşlik ettiği rock’a yakın şarkılar da var, dream pop sınırlarına girenler de.

NPR’ın sitesinde bir okuyucu, albüm için “Pere Ubu + Moby + Tom Waits + Nick Cave = Crazy Clown Time” yorumunda bulunmuş. Tamamen katıldığım bir yorum oldu bu. Tek bir isime benzeterek bu albümü tanımlamak olanaklı değil; ama iki isim de yeterli değil. Ancak kendine özgü bir karışım bu albüm hakkında bir fikir verebilir.

Albümde sadece açılış parçası “Pinky’s Dream”de Yeah Yeah Yeahs grubundan Karen O var; diğerlerinde Lynch’in vocoder ve elektronik efektlerle bozulan sesini duyuyoruz. Pinky adlı birisinin rüyalarını anlatan “Pinky’s Dream”, müzik dünyasında genellikle en beğenilen şarkı oldu. Karen O’nun vokali gerçekten de kusursuz ve tam da şarkının rock ruhunu yansıtıyor.

Ama benim en sevdiğim şarkı, albümle aynı taşıyan 7 dakikalık “Crazy Clown Time”. Bir David Lynch müzik albümü denilince benim ilk düşündüğüm ve duymak istediğim, o muhteşem gariplik. Bu duyguyu bana en iyi veren şarkı oldu bu. Bir evin arka bahçesinde yapılan dehşet verici bir partiyi tiz bir sesle anlatan David Lynch’i dinlemek, belki herkese göre değil ama benim tam beklediğim şey. Her an korkunç bir şey olacakmış gibi bir hissi insanın içine yerleştiren o ürpertiyi sevdim.

Lynch’in modern hayat hakkındaki şarkı sözleri, aslında albümün genelinde çok da karışık değil. Bir şiir gibi okuduğunuzda pek de bütünlüklü ve çarpıcı bir anlamları yok. Ancak asıl etki, elektronik sesler ve çeşitli efektlerle Lynch’in tuhaf vokali birleşince ortaya çıkıyor. Tam o anda İngilizce’ye “Lynchian” sıfatını kazandıran sanatçıya özgü bir işle karşı karşıya olduğunuzu anlıyorsunuz.

Yine de “Strange and Unpredictable Thinking” adlı şarkıda diş çürümesinden ruhani aydınlanmaya kadar birbiriyle çok ilgisiz konularda yazılmış sözlerin nereye varmak istediğini çıkarsamaya çalışmak yorucu olabilir.

Ama albümün bu yönü de Lynch’e çok uygun. Nasıl onun her filminden “Şimdi bu ne hakkındaydı?” diyerek çıkan çok sayıda insan oluyorsa, bu albümü dinledikten sonra da aynısını söyleyen çok olacak. “Crazy Clown Time”, karanlık, gerilimli, epey garip, oldukça sıra dışı, çok karışık; yani tamamen Lynchvari.





_

10 Kasım 2011 Perşembe

Vitrindeki Albümler 91: S.C.U.M -Again Into Eyes (Mute Records)


© Zülal Kalkandelen
Cumhuriyet / 6 Kasım 2011

S.C.U.M. denince birçok kişinin aklına ilk anda gelecek isim, Amerikalı yazar Valerie Solanas’tır.

1967’de yayımladığı “Society for Cutting Up Men” (Erkek Doğrama Cemiyeti) adlı manifesto ile ayrılıkçı feminist hareketin öncüsüydü. Öz babasının tecavüzüne uğrayan, Katolik okulunda okumayı reddettiği için büyükbabası tarafından kırbaçlanan Solanas, kitapta erkekleri yok edip tamamen kadınlardan oluşan bir toplum yaratma hayalini anlatır.

1968 yılında bir senaryosunu kaybettiği için Andy Warhol’u vurarak öldürme girişiminde bulunan yazar, bugüne kadar edebiyat, sinema ve müzik alanında çeşitli eserlere ilham kaynağı oldu. Bunlardan sonuncusu da goth punk grubu S.C.U.M.

İlk kez 2008’de “Visions Arise” adlı single ile tanıştım grupla. O sıralarda 17-18 yaşlarındaki Londralı gençlerden kurulu grup, Joy Division’ı anımsatan gitarları ve Bauhaus’u çağrıştıran vokal kullanımıyla hemen dikkatimi çekmişti.

Thomas Cohen’ın isyankar vokalini karanlık bir sound ile birleştiren müzikleri, iyi bir goth punk grubunun doğduğunu düşündürtmüştü bana. Düşüncemde haklı çıktım. Grubun Avrupa’da çıktığı turne sırasında her kentte yaptığı kayıtlar gösterdikleri gelişimi ortaya koyuyordu. Özellikle “Warsaw”da, endüstriyel rock/hardcore punk karışımı güçlü bir sound vardı.

Bu yıl grubun adını, daha çok Bob Geldof’un kızı Peaches Geldof’un erkek arkadaşı Thomas aracılığıyla andı müzik basını. Ancak ne zaman ki “Again Into Eyes” adlı ilk albümleri çıktı, o zaman müzikleri de gündeme gelmeye başladı.

Genellikle yapılan değerlendirmeler, S.C.U.M.’ın The Horrors’a çok benzediği yönünde. Bana sorarsanız da, dayanaksız bir yorum değil bu; özellikle saykedelik ve dramatik sound ile bariton vokal nedeniyle müziklerinde örtüşen noktalar var; ancak bu tür örtüşmeler başka gruplarla da olabilir. Örneğin Echo and the Bunnymen'i anımsatıyor bana.

Sonuçta kime benzediklerinden çok önemli olan ortaya çıkan albümün bir bütünlük içinde yansıttığı duygunun dinleyiciye dokunması ve S.C.U.M. bunu oldukça iyi başarıyor.

Müziklerinde dinledikçe büyüyerek insanın içini saran bir his, sarsıcı bir tutku var. 50 saniyelik “Water”daki atmosferik hava, “Paris”te piyanonun melankolizmi, “Summon the Sound”da adeta etrafı ateşe veren gitarların her biri derin ama enerjik bir kayboluş hissi yaratıyor.

Şarkılarında ele aldıkları konuların toplumsal bir yönü yok. Birtakım bireysel saykedelik deneyimlerin ortaya çıkan şarkılar bunlar. Röportajlarından birinde, bazı şarkılarının “bastırılmış arzuları temsil eden renkli şekillerin görsel manifestolarının yol açtığı duygusal çalkantılardan” esinlendiğini söylediler... Bu, nelerden ilham aldıkları hakkında iyi bir fikir veriyor insana.

Grup üyelerinin söylediğine göre, albüm üzerinde çalışırken, Morricone film müziklerini, İngiliz besteci Basil Kirchin’i, Serge Gainsbourg’u ve sürekli Bowie’nin “Low” albümünü dinlemişler. Böyle güçlü bir listenin esinlendirdiği albüm de böyle güzel olur.

Son yıllarda Londra’dan çıkan en iyi gruplardan birisi, güçlü bir soundu var; sağlam bir albüm yapmışlar.





-

Björk, fırtına gibi esti!


© Zülal Kalkandelen
Cumhuriyet / 9 Kasım 2011

REYKJAVİK- İzlanda’nın başkenti Reykjavik’te ortalığı yıkıp geçen, Atlantik Okyanusu’nu kasıp kavuran fırtınalı bir günün akşamında Björk’ü kendi memleketinde izledim. Son üç yıldır üzerinde çalıştığı ve bu yıl yayımladığı “Biophilia” adlı albümünün İzlanda turnesine yoğun talepten dolayı eklenen dokuzuncu konserdi benim gördüğüm.

Fırtınaya karşın, Harpa adlı adeta bir uzay üssünü andıran muhteşem güzellikte binadaki konser salonu tamamen doluydu. Sokakta yürümenin bile olanaksızlaştığı bir gecede herkes konsere geldiği gibi, tam da vaktinde geldi. Saat tam sekizde başladı konser.

“Biophilia” her ne kadar albüm olarak yayınlansa da, bir müzik albümünden çok daha boyutlu bir proje. İçindeki her şarkı, iPad üzerinde App olarak geliştirilmiş. Müzik, teknoloji ve doğa arasındaki ilişkiyi bugüne kadar işlenmeyen bir derinlikte ve çok çarpıcı bir görsel malzemeyle sunuyor.

Konser öncesinde gördüğüm basın fotoğraflarından etkileyici bir sahne tasarımı olduğunu anlamıştım ancak düşündüğümün ötesinde olağanüstü bir performanstı.

Björk, üzerinde yine sadece onun giyebileceği kadar sıra dışı bir elbise, platform topuklu kocaman ayakkabılar ve başında afro benzeri dev bir kırmızı perukla karşımızdaydı. İzlandalı kadınlardan oluşan 24 kişilik The Graduale Nobili korosu ve üç müzisyen ile birlikte aynı anda selamladı izleyicileri.

Sahnede tanıdık enstrümandan daha çok ilk kez gördüklerimiz vardı. Klavsen, org, bateri, klavye ve synth gibi bilinenlere ek olarak, Biophilia için özel olarak tasarlanan tellerin içine yerleştirilmiş Tesla bobinleri, celeste ile gamelanın birleşiminden oluşan gameleste, tahta ve metalden yapılan dev bir sarkaç görünümündeki arp ve birbirine yapıştırılmış iki kavisli çelikten oluşan hang ile karşılaştık. Elbette Björk’ün kendisinin dokunarak sesler yarattığı iPad de bir enstrüman olarak sahnedeydi.

Işıklar karardığında ortadaki büyük ve iki yanındaki küçük video ekranlarında Biophilia için tasarlanan App ekranı belirdi. Aynı anda David Attenborough’nun sesi duyuldu: “Dinleyin öğrenin ve yaratın.”

Albümdeki her parçasını doğadan aldığı ilhamla yazan Björk, böylece doğa ile müzik arasındaki bağı ortaya koyarken, bir yandan da iPhone ve iPad için tasarlanan App’lerle de müziğin yapısını, sesin oluşumunu görsel olarak anlatıyor; bir başka deyişle müziğin 3D resmini çekiyor.

Yıldırımı anlattğı “Thurderbolt”ta Tesla bobinlerinden elektrik akımı boşalırken, ekranlarda sesle uyumlu şimşeği andıran çizimler beliriyor. “Mutual Core”da tektonik tabakalar arasındaki ilişkiyi anlatmak için korodaki kızlar farklı konumlar alıyor, bir yere kapanıyor bir ellerini havaya kaldırıyor. “Hollow”da insan DNA’sının oluşumu ve proteinler arasındaki karışık ilişkiler, yazıyla anlatılması olanaksız, büyüleyici görseller eşliğinde sunuluyor.

Konserin Biophilia albümüyle ilgili en etkileyici dakikaları, “Crystalline” ve “Mutual Core” olsa da, Björk’ün çok sevilen eski şarkılarını da seslendirmesi güzel bir sürprizdi. “Venus as a Boy”, “Pagan Poetry” ve bis için tekrar geldiğinde ayakkabılarını çıkarıp sahne kenarına oturarak hang eşliğinde tek başına söylediği “One Day” büyük alkış aldı.

1 saat 45 dakikalık konserin kapanışını herkesten ayağa kalkmasını isteyerek, korodaki kızlarla çılgınca dans ettiği “Declare Independence” ile yaptı.

Björk’ü üçüncü kez konserde izledim. Yakında 46 yaşını tamamlıyor ve hâlâ günümüzün en enerjik, en yenilikçi müzisyenlerinden. Sesi hiç yıpranmadı; hâlâ o kendine özgü çocuk saflığıyla söylüyor. Yaratıcı yönetmenliğini üstlendiği Biophilia, dehasının en güçlü kanıtı.

O kadar ki, konserden çıktığımda, “Björk sahnede fırtına gibi esmek için gerekli doğal gücü de herhalde ülkesinin bu meşhur fırtınalarından aldı” dedirtti bana.

KONSERDEN NOTLAR:


-Björk konserin ilk 30 dakikası boyunca seyircilere konuşarak hitap etmedi. Ancak 30. dakikada İzlanda dilinde hoş geldiniz dedi. Konser boyunca da konuşmalarını kendi dilinde yaptığı için, ancak etrafımdakilerin çevirdiği kadarını anlayabildim.

-Konserde Björk'ten ünlü yaşgünü kutlama şarkısı "Happy Birthday"i de İzlanda dilinde dinledik. Tuşlu çalıgıları çalan müzisyen arkadaşının yaşgünüymüş; onun için bunu söyleyerek sürpriz yaptı.

-Harpa salonunun kapasitesi 1800 kişi. Björk'ün orada 9 konser verdiği ve Reykyavik nüfusunun 120 bin olduğu düşünülürse, kentin yaklaşık % 14'ü Björk'ü bu turnede izlemiş demektir. Herhalde bir rekor sayıdır bu da. "İstanbul'da kendi ülkemizden hangi sanatçı bir turnede kentin %14'ü (yani 17 milyon nüfus diye kabul edersek, 2.380.000 kişi) tarafından izlenirdi acaba?" diye düşünmeden edemedim.

- 120 bin nüfuslu bir kentte Harpa gibi içinde restoranı, barı, müzik dükkanı ve hediyelik eşya mağazası olan büyük bir yapı var. 17 milyon nüfuslu İstanbul'da onun gibisi yok. Yıllardır AKM'yi çürümeye terk edenler utansın!

-Biophilia'yı konserde görsellerle birlikte dinledikten sonra, zatan albüm çıktığından bu yana söylediğim fikrim iyice pekişti. Sesin yapısal olarak anlaşılması, müziğin insan zihnindeki yerinin belirlenmesi açısından bu yüzyılda yapılmış çok önemli bir proje. Bugün anlamayanlar olsa da, müzik kitapları yazacak Biophilia'yı.

2 Kasım 2011 Çarşamba

Hâlâ yaşıyor olursanız, 80 yaşında ne dinliyor olacaksınız?


Ülkenin zor günler yaşadığı bir dönemden geçiyoruz. Gün geçmiyor ki, bir şiddet olayı patlak vermesin, bir hukuk skandalı yaşanmasın. Böyle kaos dönemlerinde ayakta kalmamı müziğe borçluyum. İlk gençlik yıllarımdan bu yana ne zaman canım sıkkın olsa, müziğe sığınırım.

Elbette müzik hayatımın her anında var; ben notalarla nefes alıp verenlerdenim. Ama özellikle bunalım dönemlerindeki dostluğunun yerini hiçbir insanın varlığı almıyor. Benim için eğlence değil, dosttur müzik; en zor anlara, kimseyle paylaşmadığım duygulara ortak olan ve her zaman yanımda olan tek dost. Belki garip ama gerçek.

Böyle anlardan biriydi bu sabah. Çoğu zaman olduğu gibi, günü Bowie ile başlatmak istedim. Önce "Strangers When We Meet"i dinledim, sonra "Lost Highway" filminin de müziği olan "I'm Deranged" geldi.

Dinlerken düşünüyordum bir yandan da; "Hâlâ yaşıyor olursam, 80 yaşına gelsem de Bowie dinliyor olacağım" dedim içimden. Genellikle müzik zevkinin yaşla değiştiği kabul edilir. Gençken metalci olanların, orta yaşla birlikte rock müziğe, sonra da "easy listening" denilen türe doğru kaydıkları söylenir.

Ben bu tür ön kabullere sıcak bakmadım hiç. Bir insanın hayatı boyunca aynı grubu sevip dinliyor olması çok mu garip? 18'inde Led Zeppelin dinleyen bir insan, 80 yaşında da Led Zeppelin dinleyemez mi? Tabii o yaşta fiziksel olarak yüksek sesli müziği dinleyemiyor olabilir; ama bu sabah ülke gündeminin yarattığı sıkıntı Bowie sevgimle birleşince, aklıma Twitter'daki arkadaşlarıma ve takipçilerime aynı soruyu sormak geldi: "Hâlâ yaşıyor olursanız, 80 yaşında ne dinliyor olacaksınız?"

1400 takipçim var. O saatte soruyu görüp yanıtlayan birçok kişi oldu ve çok farklı yanıtlar geldi. İlk başta bu blog yazısını yazmayı düşünmemiştim aslında ama Yekta Kopan benim RT yaptığım tweetleri görünce, "Başını kaçırdım ama bir anketse sonuçları merak ederim. Blogda okuruz belki" diye yazınca, bunun iyi bir fikir olduğuna karar verdim.

İşte basit bir Twitter anketinden çıkan sonuçlar.

6 kişiden farklı yanıtlar geldiği için, onları adlarını vererek alıntılıyorum.

-"İç sesimi dinlerim" diyen 1 kişi (@anonymousabuser Taner Can)
-"80'de akıl kalırsa iyice caza dönerim herhalde. Nina Simone" diyen 1 kişi (Nilay Örnek)
-"Dünyadan silinmeyecek müzikler var, şöyle bir bakınca yüzyıllardır olanların yüzyıllar sonra da olacağı kanısındayım" diyen 1 kişi (@UmutBabilon UmutBabilonBzkrt )
-"Kimsenin hayatında cazın en ön sırada gelmediğini öğrenmis olduk.! [sad] Benim cevabım Miles Davis olurdu." (Ferit Odman)
-"80 yaşında torun sesinden başka hiç bir ses anlamlı olamaz bence" diyen 1 kişi (Okan Budak)
- "İnsanlar otuzdan sonra bile dinleyecekleri müziğin değişeceğini düşünüyor. Sanki belli türlerde müzik sadece gençler için yapılıyor" (Ayşe Düzkan)

Bu farklı görüşlerin yanı sıra, grup ya da müzisyen adı verenler şunları belirtti.
Yabancı grup/müzisyenler :

-Pink Floyd (8 kişi)
-The Smiths (5 kişi)
-Morrissey (3 kişi)
-David Bowie (3 kişi)
-The Beatles (3 kişi)
-Leonard Cohen (3 kişi)
-Jeff Buckley (3 kişi)
-The Cure (3 kişi)
-Nina Simone (3 kişi)
-Radiohead (2 kişi)
-Bob Dylan (2 kişi)
-Led Zeppelin (2 kişi)
-The Doors (2 kişi)
-Prince
-Johnny Cash
-Michael Jackson
-Philip Glass
-Nirvana
-Pulp
-Depeche Mode
-Björk
-Queen
-Bach
-Aretha Franklin
-Tom Waits
-Janis Joplin
-Zbigniew Preisner
-The Rolling Stones
-Ritchie Blackmore
-Bob Marley
-Deep Purple
-Serge Gainsbourg
-Moby
-Creedence Clearwater Revival
-Bon Iver
-Sade
-Sting
-Mulatu Astatke
-Guns N' Roses
-Rod Stewart
-Interpol
-Nils Petter Molvaer
-Noel Harrison
-The Make-Up
-Slowdive
-Unwound
-Godflesh
-Carlo Gesualdo
-Lynyrd Skynyrd
-Tesla
-50 Cent (Bu ciddi miydi emin olamadım. Çünkü yanında :)) işaretleri vardı.)

Türkiye'den adları 1'er kişi tarafından sayılan yalnızca 5 müzisyen oldu.

-Barış Manço
-Ajda Pekkan
-Sezen Aksu
-İlhan İrem
-Nazan Öncel

Bu listenin de ortaya koyduğu gibi, bu küçük anketin galibi Pink Floyd! Sevgili yeğenim Alper Kural'ın dediği gibi, "40 yıl önce yaptıkları müziğin kalitesine bugün bile yaklaşan yok. O yüzden tabii ki Pink Floyd!" Kendi soruma verdiğim yanıt Bowie olsa da bu sonucun önünde şapka çıkarıyorum.

Herkes çok yaşasın, bol müzikli güzel günler gelsin. Biraz olsun siyasi gündemin bunalımından kurtulmaya çalışırken, yazıyı bu şarkıyla noktalıyorum.



-

Translate