Geçtiğimiz ay aniden yaşama veda eden ünlü İzlandalı besteci ve prodüktör Jóhann Jóhannsson anısına, onun muhteşem eserlerinden bir seçki dinledik dün akşamki Vegan Logic'te...
I became acquainted with French experimental composer Sylvain Chauveau in the year of 2000 when he released his first solo album “Le Livre Noir du Capitalisme”, remastered and released with an English title “The Black Book of Capitalism” by Type Records in 2008. The album was so high on emotion that it struck me hard on the first listen and hasn’t let go yet. Since then I’ve been following Chauveau’s prolific musical adventure. Rooted in rock bands in the 1990s, he has become a rare composer who flirts with different types of music featuring minimal compositions for acoustic instruments, electronics and vocal. As an established film and dance composer, Chauveau also plays in the collaborative outfits 0 (with Joël Merah and Stéphane Garin), On (with Steven Hess), and in the cinematic avant-rock band Arca (with Joan Cambon).
Last October, he released “How To Live In Small Pieces”, a quiet suite of four long, instrumental pieces composed for dance shows: two for piano, two for electronics. On his website, it is said that the acoustic tracks are reminiscent of the "orchestrated silence" of composers such as Morton Feldman. I chatted with Sylvain Chauveau about his impressive approach to music and his many interesting musical projects.
Please tell us a little bit about your musical background. After several years singing and playing guitar in rock bands, how did you come to start making instrumental/electronic/minimal music? Are you classically trained?
I have no musical education and no training, all self-taught. I started playing music quite late, when I was 19. First was the discovery of rock. I started during the grunge era. Then I became more and more attracted to slowness, and then to quietness. By the late 90s, I gave up rock for good, started my own solo thing with piano and strings and abstract electronic sounds. That’s how it all started for me.
Your biographical notes include this paragraph: “After several years singing and playing guitar in French rock bands, Chauveau decided to quit in 1998 and to start a solo project with three main ideas: to stay as close as possible to the abstract beauty of "silence"; to make sure that each sound committed is absolutely necessary; and to find his own roots within his cultural and personal history.” I have three questions about this paragraph. 1. What attracted to you to silence? 2. What is so great about minimalism? 3. Do you feel that you have found your own roots within your cultural and personal history? If so, when did you first feel it?
1. In the late 90s and early 2000s I became literally obsessed by silence in music. I guess it was the logical achievement of my growing interest for radical minimalism. In silence there is no wrong sound. Maybe it’s a form of perfection. Or the illusion of it. Or a form of meditation. By the way, there is almost no silent piece of music in this world. What we’re talking about here is mostly quiet music, to a degree where you really have to listen very carefully to understand that sometihng is happening. It’s a bit mysterious and that’s part of its attractive power.
2. Minimalism is the art of detail. I don’t know if it’s great. It’s just fascinating to me because when all is stripped down to the bone, the smallest detail becomes a huge event, with a increased power. It’s also a way to show that a lot of the usual elements of art pieces are almost unnecessary - we use them mainly because we follow the common stream, the traditions, but we could as well do without. « When one violin is enough, don’t use two », wrote film director Robert Bresson.
3. This biographic note is from 2002, I think! We’re in 2016 and both my music and my artistic interests have evolved. What I was saying at this time is that, as I was French, and not American or English, I couldn’t just keep on doing rock music (which is amercan and english music) and I had to find out what « french music » would be. So yes, I kind of did it - by removing the rock instruments like guitars, bass and drums, and focusing on the sounds of french chamber music from Debussy, Satie, Ravel and Fauré, with piano and strings.
A LINK BETWEEN AVANT-GARDE AND POP
Beside traditional instruments, electronics play a role in your music: how much important is electronics in your composing?
It’s an element among others but it opens to an almost infinite spectrum of sounds. Every
sound source can be useful to me: instrumental, acoustic, electric, electronic, field
recordings, anything is good if I like the sound. That’s one of the main gifts given to my
generation: we knew everything was a tool. And the big revolution was the rise of digital and computers and all. With digital it became so easy to record and mix music that anyone could do it. That’s how I’ve been able to make records and to finally become a professional musician.
Since you play a number of instruments, is there anything in particular that draws you to the piano? Terry Riley once said that it allows you to control a lot of ideas, more so than a synthesizer and you can control the expressiveness much better with a piano. Would you agree with him?
Yes, piano certainly allows a very precise expressiveness that is harder to find with
electronics and digital. I love the piano (I use it since almost 20 years), but the most
powerful instrument remains the computer, as far as I know. It allows almost everything,
isn’t it? In a way, it’s almost scary, there is too much power, too many options, too many possibilities. I once had this talk my friend Geoffroy Montel, from the band Minizza, who co-runs the label Brocoli: if the Beatles at their time would have been able to use a software as simple (and powerful) as today’s GarageBand, instead of their 4-track analogue recorders, what would they have done? « Just shit », he quietly replied. Too much power can paralise you. We’ve come to a point were we use dozens of sound tools but we are not specialized in any of them. Which brings us back to Robert Bresson: « The capacity of using my tools diminishes as they become more numerous ».
What are the intentions behind your most recent production work?
Using the lessons of experimental music inside the song format. Since a few years I have
started a trilogy of albums of deconstructed songs - my attempt to make a link between
avant-garde and pop. It started with 2010’s «Singular Forms (Sometimes Repeated) ».
The follow up was 2013’s « Kogetsudai ». I’m working on the last part of the trilogy.
“ORCHESTRATED SILENCE”
You recently released a solo album called “How to Live In Small Pieces” and it includes instrumental pieces that are reminiscent of the “orchestrated silence”. Can you shed some lights on this term?
Yes, I read this sentence in the liner notes of a record of music by Morton Feldman, my
favorite composer. The author was mentioning that his pieces could be something
between 4 or 5 hours long and short compositions of two minutes made of « a little more
than orchestrated silence ». I loved this expression. I thought: This is exactly what I’m
trying to do! You can guess it’s about sounds at the threshold of perception, something
soft and sweet, probably quite slow. Like looking under a microscope, you discover a
whole universe in this smaller world.
Do you think slow music is harder to record than fast especially for such a quiet piece? Dustin O’Halloran from A Winged Victory For The Sullen claims that ambient music is only for one percent of people. Do you think people are used to music trying to grab their attention?
Dustin is a good friend and I understand what he means. Of course people want music to
grab their attention. Why wouldn’t they. They want mainly uptempo beats and catchy
vocals, which is perfectly understandable. And that’s not what he and I are doing… Maybe this world needs some musicians doing something else, not obeying the basic rules. We create a quiet atmosphere that will make some listeners come into this subtle universe. Or not. One percent of the people? It’s probably even less. But who cares. It’s not my problem. I’m not here to convince the crowds.
As a composer who uses the studio and electronics, do you ever feel overwhelmed by the possibilities of that way of working?
I know what you mean, yeah. As I said before, we might have too many tools than we
need and it can become a problem. My personal reply to this is not to care about
technology. I’m just interested in sound, in the musical result, not in the technical aspects.
So I use only extremely basic gear. All my pieces are edited on GarageBand, for example. And I don’t own any recording device at home, really. If I have to record or mix anything, I go to a studio and I pay someone to do it. Then I’m just focused on the music itself.
7 YEARS OF SILENCE FEATURING ONL7 17 MOMENTS OF HEARABLE SOUNDS
You have composed a 7 year long piece titled "You Will Leave No Mark On The Winter Snow". It is interesting. What led you to create such a long piece full of silence and featuring only 17 moments of hearable sounds?
The necessity to step outside of the comfort zone of our musical world. I thought that the
duration would be an interesting parameter to play with. If we talk about extremely long
music, usually it can go beyond the hour long, maybe several hours, or even a whole day. If we search further, some people have experimented weeks or months as a duration too. So I believed that an extreme duration should be counted in years. Seven immediately came to my mind, probably as a mythological number. And as I was obsessed with silence, this 7 year piece is silent most of the time. But not only: spread within this blank canvas appear some quiet piano patterns, some discreet electronic sounds, some long drones which fade in and out during a very long time. The internet was the only way I found to make it exist. One can hear the streaming of the piece (which runs between 2012 and 2019) at any moment on www.7yearsofsilence.com
“Le Livre Noir du Capitalisme” was the first time I came across your name. It was so high on emotion that it struck me pretty hard. How did that come about? It must be quite personal, I think.
Yes, very personal. I came out of the urge. The urge to make for the first time a solo
album, something where I would control everything, be the only captain on board. I was
still in love with a girl who didn’t love me anymore, and the whole record - although
instrumental - is all about this: a desperate attempt to make her come back to me. This
album was everything. I gave all I had for it. All my attention was focused on this for one
and a half year, day and night. It had to be something I could leave behind if I had to die
just after. Of course, today it makes me laugh and I find it quite naive. But I remember it
was so sincere and important to me that during the recording I was afraid of dying being hit by a car, or that the apartment of my friend Joan Cambon - where the album was being made - would burn in a fire and then the tapes would be destroyed before we finish it…
I saw a video of “0” with just three-people-orchestration consisting of guitar, glockenspiel and percussion. What is the idea behind this band?
0 may not be a basic band at all: it’s quite the opposite! We have created it 12 years
ago and it’s a crazy, uncommon group with two main activities: performing our own
compositions and performing music of other composers. So when 0 plays live, unless you
are informed, you could not really know in advance wether it’s gonna be, for example, a
duet of deeply quiet acoustic music or a large ensemble of strings and winds playing a
long and fast repetitive piece by Philip Glass… We are three core members living in
different countries (France, Spain and Belgium) and the line-up changes according to each project. Even the video you saw is a bit unusual: a trio of glockenspiel / found metal
objects / acoustic guitar, this is not really basic, I think! For our new project, we publish a
new instrumental piece each month on our Bandcamp page during the whole year 2016: https://0sound.bandcamp.com/album/0-12
ONE COPY LP BECOMES LIKE A PAINTING OR A SCULPTURE
You run one of the most unique labels in music. Can you tell us about the concept behind the Onement label and I Will Play This Song Once Again Records? Releasing single-copy vinyl records in the digital age sounds unusual.
I’ve created Onement to release one-copy LPs of experimental musicians I admire (Keith
Rowe, John Tilbury, Robert Hampson…). It becomes like a painting or a sculpture: there is
only one object and that’s part of its power when you have the chance to see or hear it. It’s funny because lately, the Wu Tan Clan have released a one-copy album and they were so proud of their concept, all the medias talked about it and they claimed this was happening for the first time in history of recorded music! Come on guys… I started this thing several years before you did and I have a whole label dedicated to this… Even Jean-Michel Jarre did a one-copy LP back in the early 80s!
As for the other label, I Will Play This song Once Again Records, Florent Garnier and I
have created it 3 years ago. The concept is different: the artists have to re-play and re-
record their songs for each buyer! They announce the name of the buyer and the date in
the introduction of each version… We’re surely the only label in the world doing this.
MUSIC: THE ARTFORM THAT REMAINS THE CLOSEST TO MAGIC
The relationship between music and other forms of art – such as painting, video art and cinema - has become increasingly important. How do you see this relationship yourself and in your opinion, does music relate to other senses than hearing alone?
Yeah, but this interaction between different arts is not so new. I guess it was already the
case centuries ago. Musicians must have been influenced by painting, sculpture, poetry,
theatre. Cinema, video and photography have also played a new part since last century.
But I notice music might be the artform that remains the closest to magic: it’s the only art
whose object is always invisible. You may see a musician play, you’re not seeing the
music.
What were your biggest inspirations in the way you make and write music?
Since 2003 I think my biggest inspirations come from the world of visual art. I guess I learnt a lot by watching abstract painting, the abstract expressionist painters, the minimal art, Mondrian, Yves Klein, photography, and more recently contemporary sculpture and installations.
You have composed some pieces for original soundtracks to movies. What role do you think music plays in a movie?
I think there is often too much music in the films: in most American cinema it’s constantly
there, as if they were afraid of letting the scenes live by themselves. When you compose
themes for a film you have a responsibility. The same scene with two different musical
moods could either mean something or its opposite. It’s very powerful.
You have been remixing songs by other artists since 2001. But "Down to the Bone" is a cover record of Depeche Mode songs in chamber music. How did this idea come about? Are you a fan of DM?
I did remixes during my musician life, and I like that. But ‘Down To The Bone’ is actually
not a remix record, I’d call it a cover album. To me, remixing means reconstructing a piece out of its original sound files. Making a cover is totally replaying - and in my case re-orchestrating - songs in your own way. I’m not a fan of Depeche Mode. I chose their
repertoire because it was rich enough to provide plenty of famous songs I would like to
sing and reshape them in a very different direction than the original. Where it was all about synthesizers, beats and electronic production, I wanted to bring all that towards quietness, acoustic sounds, chamber music with piano, strings and clarinet.
Are there any artists in or outside the world of classical or neo-classical that you're excited about currently?
Actually I don’t listen at all to neo-classical music. I almost hate it. As a composer I
stopped doing this kind of music during the past decade. By the time Max Richter and
Jóhann Jóhannsson reached recognition and many younger artists switched to piano
music, I was already feeling the need to move on. I started to work on abstraction and «
orchestrated silence ». The musicians I admire are in different genres: experimental, free
improvisation, contemporary, field recordings, and still a little bit of rock. I could maybe
sum up by saying that I’m obsessed by John Cage and Morton Feldman. And in the past
months, I‘ve been listening mostly to John Coltrane and to Beach House.
"THERE ARE NO MOVEMENTS ANYMORE TODAY"
What are your thoughts about the minimalist movement today?
Honestly, I believe there are no movements anymore today. It’s almost impossible.
Information spreads so fast with the internet that everything new is immediately heard and re-used and overwhelmed. There can’t be such things as musical schools or local scenes anymore. Therefore, we’re by ourselves on this ocean of sounds and, frankly, it’s OK likethat.
Technology has changed the geography of musical movements and their audiences. Your audience may not be the people who live next door, but someone who’s living in Lebanon or Iran, and that regarding music, you may have more in common with that community than the people who you meet at a party. How does this situation affect you as a musician and the music you make?
This is a very interesting period for a musician. The digital revolution may have many
downsides, it has also opened new possibilities and it allows the music to travel so easily.
In the past 15 years it has also become much easier to travel around the world for a cheap cost: underground musicians can go play live much easier in many countries. I’m also glad that recording music is not anymore the privilege of people going in expensive,
unaffordable studios. And I’m glad that music can be shared around the world like this.
Lebanon or Iran, yes, it’s possible. I had a interesting email exchange with a young
musician from Ukraine last year. I’m terribly conscious of the many dangers humanity will
have to face during this century, but still, this new era remains exciting.
AVANGART İLE POP ARASINDA KÖPRÜ KURMAYA ÇALIŞAN SESSİZLİK TAKINTILI FRANSIZ BESTECİ, 11 ŞUBAT'TA SALON'DA!
Enstrümantal müzik sanatçısı Sylvain Chauveau'nun ismini ilk kez 2000 yılında duydum. Üzerinde beyaz bir at başının fotoğrafı olan ilk solo albümü "Le Livre Noir du Capitalisme" o yıl yayınlanmıştı. Adı "Kapitalizmin kara kitabı" anlamına gelen bu albüm, daha sonra 2008'de Type Records etiketiyle İngilizce "The Black Book of Capitalism" adıyla yeniden yayınlandı. Sık olan bir şey değildi ama beni ilk anda kapak tasarımı ve albüm adının çektiğini itiraf etmem lazım. Fakat müziği dinlediğim anda piyano, yaylılar, alan kayıtları ile yarattığı dumanlı dünya öyle yoğun hisler uyandırmıştı ki, bugüne kadar en sevdiğim albümler arasında yerini korudu.
Sylvain Chauveau, aslında ilk başlarda 1994'te Toulouse'da alt-rock grubu Watermelon Club'da müzik yapmaya başlayan, kökleri post-punk'tan gelen bir müzisyen. Birkaç tekli, kısaçalar ve bir albüm yayınladıktan sonra 1997'de diğer üyelerin yeterince gruba kendilerini adamadığından yakındığı sırada, müziğini daha ileriye taşımak amacıyla gitarist Frédéric Luneau'ya yeni bir proje için teklif götürdü. Voltaire'in bir hikayesinden esinlenen Micro:Mega adını verdikleri elektronik ikili ile, Labradford'un izinde ambient rock odaklı ama daha az shoegaze'e yönelen bir sound yarattılar.
Micro:Mega albümlerinin arasında bir fırsat bulup ilk solo albümünü çıkardığında medyadan pek ilgi görmedi ama bu Chauveau'yu durdurmadı; ardından 2001'de ikinci solo kaydı "Nocturne Impalpable"ı yayınladı. Kısa bir süre sonra da Joan Cambon ile post-rock enstrümanstasyonunu elektronik unsurlarla buluşturan avangart rock grubu Arca'yı başlattı.
Bugüne kadar çeşitli projeler ve solo kayıtlarla hem kendisini müzisyen olarak geliştirdi, hem de müziğinin sınırlarını genişletti. Son yıllarda kendisini "müzikteki sessizliğin" büyüsüne adamış görünüyor. Ekim 2015'te yayınladığı "How To Live In Small Spaces", dans şovları için bestelenmiş uzun, enstrümantal bir suit olarak tanımlanıyor.
11 Şubat'ta Salon'da vereceği konser öncesinde Sylvain Chauveau'nun sofistike müzik dünyasına girip merak ettiklerimi sordum. "Le Livre Noir du Capitalisme"in neden o kadar etkileyici olduğunu da öğrendim; artık daha sarsıcı...
Müzik geçmişiniz boyunca farklı türlerde kayıtlar yaptınız. Bugün içinde yer aldığınız elektronik/minimal/enstrümantal müzik sahnesine nasıl vardınız? Klasik anlamda müzik eğitimi aldınız mı?
Hayır, herhangi bir müzik eğitimi almadım; kendi kendime öğrendim. Oldukça geç bir dönemde, 19 yaşımda bir grupta çalmaya başladım. Grunge dönemiydi. Daha sonra, önce yavaşlık ve ardından da dinginlik, giderek beni daha çok cezbetmeye başladı. 90’ların sonuna doğru, rock müzikten isteyerek vazgeçtim; piyano, yaylılar ve soyut elektronik seslerle kendi solo çalışmamı başlattım. Benim için süreç böyle gelişti.
Biyografinizde şöyle yazıyor: “Yıllarca Fransız rock gruplarında şarkı söyleyip çaldıktan sonra, 1998’de üç temel fikir ile kendi solo projesini başlattı: ‘sessizliğin’ soyut güzelliğine olabildiğince yakın olmak; her sesin mutlak gerekliliğe tabi kaldığından emin olmak; kendi kültürel ve kişisel tarihinde kökenlerini bulmak.” Benim de bu paragraf hakkında üç sorum var. I. Sizi sessizliğe çeken neydi? II. Minimalizmi bu kadar müthiş yapan ne? III. Üçüncü hedefi gerçekleştirip kendi köklerinizi buldunuz mu? Bulduysanız ilk olarak ne zaman hissettiniz?
I. 90’ların sonu ve 2000’lerin başında, müzikteki sessizliğe tam anlamıyla takıntı geliştirdim. Sanırım radikal minimalizme karşı giderek artan ilgimin mantıksal sonucuydu. Sessizliğin içinde yanlış bir ses yok. Belki de bir mükemmellik formu ya da onun illüzyonu veya meditasyon şekli. Bu arada, bu dünyada neredeyse sessiz (silent) bir müzik de yok. Konuştuğumuz şey, ağırlıklı olarak dingin (quiet) müzik; bir şeyler olduğunu anlamak için gerçekten çok dikkatli dinlemeniz gereken bir müzik. Biraz gizemli ve çekici bir güce sahip olmasının bir nedeni de o.
II. Minimalizm, ayrıntı sanatıdır. Müthiş mi bilmiyorum ama bana göre büyüleyici; çünkü en yalın hale getirdiğinizde, ufacık ayrıntı da dev bir etkene dönüşüyor ve etkisi artıyor. Ayrıca bu, sanat eserlerinin olağan unsurlarının neredeyse gereksiz olduğunu gösterme yolu. O olağan unsurları kullanıyoruz çünkü yaygın akımları takip ediyoruz, oysa onlar olmadan da yapabiliriz. Film yönetmeni Robert Bresson’un dediği gibi, “Bir keman yeterli olduğunda ikincisini kullanma.”
III. Sanırım alıntıladığınız bu biyografik not 2002 yılına ait. 2016 yılında hem müziğim hem de sanatsal ilgilerim gelişmiş durumda. O dönemde söylediğim şey, Amerikalı ya da İngiliz değil Fransız olduğum için, rock müzik yapmaya devam edemeyeceğimdi (çünkü sonuçta o kültürlere ait bir tür); “Fransız müziğinin” ne olabileceğini bulmak zorundaydım. Sorunuzu yanıtlamak gerekirse, evet, bir şekilde köklerimi buldum; gitar, bas gitar ve davulu çıkarıp, piyano ve yaylılarla Debussy, Satie, Ravel ve Fauré’ün Fransız oda müziği sounduna odaklandım.
"EN GÜÇLÜ ENSTRÜMAN BİLGİSAYAR"
Geleneksel enstrümanlar dışında elektronik unsurlar da kullanıyorsunuz. Elektroniklerin müziğinizde rolü ne kadar?
Diğerlerinin içinde bir unsur ama ses bakımından neredeyse sonsuz bir spektrum açıyor önünüzde. Enstrümantal, akustik, elektrik, elektronik ya da alan kayıtları, her ses kaynağı benim için kullanışlı olabilir; hoşlandığım ses benim için iyidir. Benim kuşağımdan olanlara verilen armağanlardan biri bu: Her şeyin bir araç olacağını biliyorduk. Büyük devrim de dijitalin ortaya çıkışı ve bilgisayardı. Dijital dünyada müziği kaydedip mikslemek o kadar kolaylaştı ki herkes yapabilir hale geldi. Ben de bu şekilde albümler kaydedip, sonunda profesyonel bir müzisyen oldum.
Birçok farklı enstrümanı çalıyorsunuz ama sizi piyanoya çeken özel bir neden var mı? Terry Riley bir keresinde piyanonun, birçok fikri kontrol etmeye synthesizer'dan daha fazla olanak sağladığını ve dışavurumun piyanoyla çok daha iyi kontrol edilebildiğini söylemişti. Ona katılıyor musunuz?
Evet, piyano kesinlikle hassas bir dışavurum olanağı veriyor; bunu elektroniklerde ve dijitalde bulmak zor. Neredeyse 20 yıldır piyano kullanıyorum ve çok seviyorum ama bildiğim kadarıyla en güçlü enstrüman hâlâ bilgisayar. Her şeye olanak sağlıyor, değil mi? Neredeyse ürkütücü bir şekilde hem de! Çok fazla seçenek ve olasılık var. Minizza adlı gruptan arkadaşım, Brocoli plak şirketini de yöneten Geoffroy Montel ile bunu konuşmuştuk bir kere. “Eğer The Beatles o dönemde, 4-track analog kaydediciler yerine bugünün GarageBand’i kadar basit ve güçlü bir programı kullanabilseydi, ne olurdu?” diye sordum. “Boktan bir şey olurdu,” dedi sessizce. Çok fazla güç sizi paralize edebilir. Ses konusunda düzinelerce alet kullandığımız ama hiçbirinde uzmanlaşmadığımız bir noktaya vardık. Bu noktada tekrar Robert Bresson’a dönüyoruz: “Aletler çeşitlendikçe onları kullanma kapasitem azalıyor.”
Stüdyo ve elektronik ekipmanı kullanan bir besteci olarak, bu tür çalışmanın sunduğu çok fazla olasılık nedeniyle bazen bunalıyor musunuz?
Ne
demek istediğinizi anlıyorum, evet. Dediğim gibi, ihtiyacımız
olandan çok fazla alete sahip olabiliriz ve bu bir sorun haline
gelebilir. Buna karşı yanıtım, teknolojiyi umursamamak. Ben teknik
açıdan değil, sadece müzikal anlamda sound ile ilgiliyim. Bu nedenle çok
basit bir ekipman kullanıyorum. Örneğin bütün müziklerimin
düzenlemesini GarageBand üzerinde yapıyorum. Evde hiçbir kayıt cihazım
yok. Bir şeyi kaydetmek ya da mikslemek zorundaysam stüdyoya gidiyorum
ve bunu yapması için birisine para ödüyorum. Böylece sadece müzik
üzerine odaklanıyorum.
"ORKESTRAYA UYARLANMIŞ SESSİZLİK"
Son dönemde yaptığınız çalışmaların ardındaki ana hedef ne?
Şarkı formatı içinde deneysel müziğin verdiği dersleri kullanmak. Son birkaç yıldır yapıbozumuna uğrattığım şarkılardan oluşan albüm üçlemesini başlattım; amacım avangart ile pop arasında bağ kurmak. Proje, 2010’da “Singular Forms (Sometimes Repeated)” ile başladı; ardından 2013’te “Kogetsudai” geldi. Şu anda da üçlemenin sonuncu kısmı üzerinde çalışıyorum.
Geçen yıl yayınladığınız “How To Live In Small Pieces” adlı albümde, “orkestraya uyarlanmış sessizliği” (orchestrated silence) anımsatan enstrümantal parçalar olduğu belirtiliyor. Bu ifadeyi biraz açar mısınız?
Bu ifadeyi favori bestecim Morton Feldman’ın bir albüm kapağındaki notlarda okudum. Yazar, Feldman’ın bestelerinin 4 ya da 5 saat uzunluğunda ya da “orkestraya uyarlanmış iki dakikalık sessizlik”ten oluşan kısa parçalar arasında olabileceğinden söz ediyordu. Çok hoşuma gitti. Tam olarak yapmak istediğim bu diye düşündüm! Bunun, algı eşiğinin sınırındaki muhtemelen yavaş, yumuşak ve hoş seslerle ilgili olduğunu tahmin edebilirsiniz. Bir mikroskopla inceleyip bu ufak dünyada koca bir evren keşfetmek gibi.
A Winged Victory For The Sullen’dan Dustin O’Halloran ambient müziğin sadece yüzde birlik kesim için olduğunu söylemişti. Sizce insanların kulağı dikkatlerini çekecek müziğe alışmış durumda mı?
Dustin, iyi bir arkadaşım ve ne demek istediğini anlıyorum. Elbette insanlar dikkatlerini cezbedecek müziğin peşinde. Neden olmasınlar ki... Esas olarak yüksek tempolu vuruşlar ve kolay akılda kalan vokalin peşindeler; ki bu da tamamen anlaşılabilir bir durum. Ama ne Dustin’in ne de benim yaptığım şey bu. Belki bu dünyanın farklı şeyler yapan, kurallara boyun eğmeyen müzisyenlere ihtiyacı vardır. Biz bazı dinleyicileri bu incelikle yaratılmış evrene çekecek sakin bir atmosfer yaratıyoruz. İnsanların yüzde biri mi demiş? Belki daha da azdır. Ama kimin umurunda? Bu benim sorunum değil. Kitleleri ikna edecek değilim.
SADECE 17 ANDA SESLERİN DUYULABİLDİĞİ 7 YILLIK SESSİZLİK
“You Will Leave No Mark On The Winter Snow” adlı besteniz çok ilginç. Tümünün uzunluğu 7 yıl sürüyor. İçinde sadece 17 anda duyulabilen seslerin yer aldığı, sessizlikle dolu böyle uzun bir çalışmayı yapmaya sizi yönelten neydi?
Müzik dünyamızın komfor alanından dışarı çıkma gerekliliği. Uzunluğun ilginç bir parametre olacağını düşündüm. Çok uzun bir müzik parçasından söz ediyorsak, bu genellikle bir saati aşar, belki birkaç saati bulur ya da bütün bir güne yayılır. Daha fazla araştırırsak, bazı insanların haftalarca ya da aylarca süren deneylerde bulunduklarını görürüz. Bu nedenle aşırı derecede uzun demek için yıllarca sürmesi gerektiğini düşündüm. Muhtemelen mitolojik bir sayı olduğundan ilk aklıma gelen 7 oldu. Sessizlik konusunda obsesif olduğumdan, 7 yıl boyunca süren bu parçanın büyük kısmı da sessizlik içeriyor. Fakat sadece bundan ibaret değil; bu boş kanvasın üzerinde bazı dingin piyano örüntüleri, temkinli elektronik sesler, çok uzun bir süreye yayılarak araya girip çıkan uzun drone’lar var. Bu çalışmanın var olabilmesi için bulabildiğim tek yol internetti. İsteyen herkes bu uzun parçayı 2012’den 2019’a kadar istediği an dinleyebilir: www.7yearsofsilence.com
Adınızı ilk olarak “Le Livre Noir du Capitalisme” (The Black Book of Capitalism) adlı albümünüzle duydum. O kadar duygu doluydu ki dinler dinlemez fena halde çarpmıştı beni. Nasıl ortaya çıktı? Çok kişisel olmalı...
Evet, çok kişisel. İçten gelen bir dürtüydü. İlk kez her şeyi tümüyle kontrol edebileceğim, gemideki tek kaptanın ben olacağım bir solo albüm yapma dürtüsü. Beni artık sevmeyen bir kadına hâlâ aşıktım. Enstrümantal olsa da, tüm albüm onun bana geri dönmesini sağlama çabasıydı. Benim için o albümün anlamı çok büyüktü. Neyim varsa tüm gücümle o albüme yansıttım. Bir buçuk yıl boyunca, gece gündüz demeden tüm dikkatimi o albüme yoğunlaştırdım. Hemen ardından ölsem de, arkamda bırakacağım bir şey olmalıydı. Tabii bugün düşündüğümde beni güldürüyor ve çok saflık gibi geliyor. Fakat o dönemde benim için o kadar içten ve önemliydi ki, bir arabanın çarpıp beni öldürmesinden ya da kayıtları yaptığım arkadaşım Joan Cambon’un evinin yangında yok olmasından ve bu nedenle kayıtların ben onları bitirmeden harap olmasından korkar hale gelmiştim.
RESİM VEYA HEYKEL HALİNE GELEN TEK KOPYALIK PLAK
Joël Merah ve Stéphane Garin ile kurduğunuz “0” adlı projenizden de çok ilginç. Sadece gitar, orkestra çanı ve perküsyon çalan üç kişilik ekibin olduğu bir video izledim. Bu projeden biraz söz eder misiniz?
0, basit bir grup değil, tam tersi aslında. 12 yıl önce yarattık onu. İki temel aktivitesi olan çılgın ve alışılmamış bir grup: İlki, kendi bestelerimizi çalmak; öbürü de diğer bestecilerin müziğini çalmak. Bunun sonucu olarak, bu grubun canlı performansını izleyecekseniz, önceden bilgilendirilmediğiniz takdirde ne ile karşılaşacağınızı bilemezsiniz. Örneğin çok sakin bir akustik müzik olabilir ya da yaylılar ve üflemelilerden oluşan büyük bir topluluk Philip Glass’ın uzun ve tekrarlara dayalı bir bestesini icra edebilir. Bizler, Fransa, İspanya ve Belçika’da yaşayan üç temel üyeyiz ama müziği icra edenlerin niteliği ve sayısı her projeye göre değişiyor. Sizin izlediğiniz video bile sıradışı: Orkestra çanı, akustik gitar ve birtakım metal objelerden oluşam ekipman pek de basit değil kanımca. Yeni projemiz için Bandcamp sayfamızda 2016 boyunca her ay yeni bir enstrümantal parça yayınlıyoruz. (https://0sound.bandcamp.com/album/0-12)
Müzik dünyasındaki en sıradışı plak şirketlerinden birisini yönetiyorsunuz. Onement etiketi ve I Will Play This Song Once Again Records’ın ardındaki konsepti anlatır mısınız? Günümüzün dijital çağında, tek kopyası olan plaklar yayınlamak sıradışı.
Onement’ı takdir ettiğim deneysel müzisyenlerin (Keith Rowe, John Tilbury, Robert Hampson...) tek kopyalık plaklarını yayınlamak için kurdum. Yayınlanan plak bir resim ya da heykel haline geliyor: Ortada tek bir obje oluyor; onu görme ya da duyma şansını elde etmek, sahip olduğu gücün bir parçası. Bu konuda ilginç bir olay yaşandı yakın zamanda. Wu Tang Clan tek kopyalık bir albüm yayınladı, konseptten dolayı çok gurur duyduklarını söylediler, medya durmadan bundan söz ederek müzik tarihinde ilk kez olduğunu iddia etti! Ben bunu yıllar önce başlattım ve tamamen buna adanmış bir etiket yarattım... Üstelik Jean-Michel Jarre da 80’lerin başında tek koptalık bir plak yayınlamıştı!
Diğer etiket I Will Play This Song Once Again Records’a gelince, onu Florent Garnier ile birlikte üç yıl önce yarattık. Onun konsepti farklı. Sanatçılar, her alıcı için şarkılarını yeniden çalıp kaydetmek zorunda! Her versiyonda alıcının adını ve tarihi anons ediyorlar. Dünyada bunu yapan tek etiket biziz kesinlikle.
Müzik ve diğer sanat formları arasındaki ilişki, örneğin resim, video sanatı ve sinema arasındaki ilişki, giderek büyük önem kazandı. Siz bu ilişkiyi nasıl tanımlıyorsunuz ve sizce müzik duyma hissinden daha çok diğer duygularla mı bağlantılı?
Evet, ama farklı sanat dalları arasındaki ilişki yeni değil. Yüzyıllar önce de durum böyleydi sanırım. Müzisyenler resim, heykel, şiir ve tiyatrodan etkilenmiş olmalı. Sinema, video ve fotoğraf, geçen yüzyıldan bu yana büyük rol oynadı. Fakat şunu fark ettim ki, müzik büyüye en yakın sanat türü; materyali daima görünmez olan tek sanat. Bir müzisyeni çalarken görebilirsiniz ama gördüğünüz şey müzik değildir.
Müzik yaparken en çok ne sizi etkileyip esin veriyor?
2003’ten
bu yana, en büyük ilhamı görsel sanatlardan alıyorum. Soyut resimler,
soyut dışavurumcu ressamlar, minimal sanat, Mondrian, Yves Klein,
fotoğraf sanatı ve son zamanlarda çağdaş heykel ile yerleştirmeleri
izleyerek çok şey öğrendim.
Bazı filmler için de müzik yaptınız. Sizce müziğin sinemada nasıl bir rolü var?
Bence filmlerde genellikle çok fazla müzik kullanılıyor. Amerikan filmlerinde sanki sahneyi kendi başına bırakmaktan korkuyorlarmış gibi, müzik sürekli filmin içinde. Bir film için müzik yaptığınızda sorumluluğunuz oluyor. Aynı sahne farklı ruh hallerini yansıtan müziklerle kullanıldığında, ters anlamda yorumlanabilir. Çünkü gücü büyük.
2001’den bu yana başka müzisyenlerin şarkılarına remiks de yapıyorsunuz ama “Down to the Bone”, Depeche Mode şarkılarının akustik cover’larından oluşan bir albümdü. Bu fikir nasıl ortaya çıktı? DM hayranı mısınız?
Müzisyenlik kariyerim boyunca remiksler yaptım ve bundan hoşlandım. “Down to the Bone” ise bir cover albümü. Bana göre remiks, bir parçanın orijinal ses kayıtlarını alıp yeni baştan kurmak. Cover yapmak ise, yeniden çalmak ve benim durumumda ise şarkıları kendine göre yeniden düzenlemek. Depeche Mode hayranı değilim. Onların kataloğunu seçmemin iki nedeni vardı: Hem söylemek istediğim kadar çok sayıda ünlü şarkı içeriyordu, hem de orijnalinden farklı şekillerde yeniden yapılandırmayı istediğim birçok şarkıları vardı. Tamamen synthesizer, beat ve elektronik prodüksiyon ile ilgili olan müziği alıp, ona dinginliğin içinde bir akustik sound kazandırırken; piyano, yaylılar ve klarnet ile şekillenen oda müziği atmosferi yaratmak istedim.
ARTIK AKIMLARIN DOĞMASI OLANAKSIZ
Klasik ya da neo-klasik dünyada dinleyip beğendiğiniz sanatçılar var mı?
Neo-klasik müziği hiç dinlemiyorum. Neredeyse nefret ediyorum. Bir besteci olarak bu tür müzik yapmayı geçen on yılda bıraktım. Max Richter ve Jóhann Jóhannsson’ın tanınır hale gelip, birçok genç sanatçının piyano müziğine geçtiği sırada, ben artık başka bir yöne gitme ihtiyacını hissediyordum. O dönemde soyutlama ve “orchestrated silence” üzerinde çalışmaya başladım. Takdir ettiğim müzisyenler farklı alanlardan; deneysel, serbest doğaçlama, çağdaş müzik, alan kayıtları ve hala bir parça rock. John Cage ve Morton Feldman’ın müziklerine karşı obsesif olduğumu söyleyerek özetleyebilirim belki. Son birkaç aydır çoğunlukla John Coltrane ve Beach House dinliyorum.
Günümüzdeki minimalist akım hakkında ne düşünüyorsunuz?
Açıkçası artık akım kalmadığını düşünüyorum. Çünkü neredeyse imkansız. Bilgi internet üzerinde öyle hızlı yayılıyor ki, yeni olan anında duyulup yeniden kullanılıyor ve tükeniyor. Müzik tarzları ya da yerel sahneler artık var olamaz. Bu nedenle bu ses okyanusunda kendi başımızayız ve doğrusu bu durum benim için bir sorun değil.
Teknoloji müzikal akımların coğrafyasını ve dinleyici kitlelerini değiştirdi. Sizin dinleyicileriniz yan komşularınız yerine Lübnan ya da İran’da yaşayan insanlar olabilir ve onlarla bir partide tanıştığınız insanlara göre daha fazla ortak noktanız bulunabilir. Bu durum bir müzisyen olarak sizi ve yaptığınız müziği nasıl etkiliyor?
Bu müzisyenler için çok ilginç bir dönem. Dijital devrimin pek çok olumsuz yanı olabilir ama yeni birçok olasılığı da yarattı ve müziğin kolaylıkla yayılmasını sağladı. Son 15 yılda dünyada farklı yerlere daha ucuz seyahat etmek de olanaklı hale geldi. Underground müzisyenlerin birçok ülkeye gidip konser vermesi daha kolay oldu. Bugün müzik kaydetmenin, eskisi gibi sadece pahalı stüdyoya gidebilenlerin bir ayrıcalığı olmamasından dolayı çok memnunum.
Lübnan ya da İran? elbette olanaklı. Geçen yıl Ukrayna’dan genç bir müzisyenle e-posta yoluyla haberleştik. Oldukça ilginçti. Bu yüzyıl boyunca insanlığın karşılaşabileceği dehşet verici tehlikelerin farkındayım ama yine de yeni dönem heyecan verici.
Dün akşam İstanbul müzik sahnesinde sıradışı bir gece yaşandı. 35-40 kadar kişi tanık oldu bu geceye ama Valgeir Sigurðsson ile Nadia Sirota'yı canlı dinlemek, konser mekanı olarak Salon için bir artı, dinleyenler içinse büyük bir kazanç oldu. Aslında konser, sadece Valgeir Sigurðsson konseri olarak duyurulmuştu ama viyolacı Nadio Sirota'nın sahnedeki rolünü ve olağanüstü performansını düşünecek olursak, bence ikisinin adıyla duyurulması daha doğruydu.
Akademik müzik eğitimi alıp, SAE Enstitüsü'nden tonmaister derecesiyle mezun olmuş İzlandalı bir müzisyen Valgeir Sigurðsson. Björk, Nico Muhly, Kronos Quartet, Feist, mum, CocoRosie, Ben Frost'un da aralarında olduğu birçok isimle çalışmalar yaptı. Bu işbirliklerinin dışında 2007'den bu yana da solo albümlerini yayınlıyor. Nadia Sirota ise, adını yeni duyduysanız bile, viyolanın sesini farkında olmadan daha önce mutlaka dinlediğiniz bir sanatçı. O da eğitimli bir müzisyen; ünlü Juilliard müzik okulundan mezun. Max Richter, Nico Muhly, The Meredith Monk Ensemble, Johann Johannsson gibi modern klasikçilerle yaptığı işbirliklerinin yanı sıra, Grizzly Bear, Jonsi, The National, Ratatat, My Brightest Diamond ile de çalıştı. Arcade Fire'ın The Suburbs albümünde de katkısı var.
Altyapıları ve birikimleri böylesine güçlü iki müzisyeni hiç tanımasanız da konserlerine giderken beklentiniz daha yüksek olur. Her ne kadar ikisini de daha önceden tanısam da, ilk kez canlı dinleyeceğim için bende de böyle bir beklenti vardı ve o beklenti boşa çıkmadı.
Sigurðsson, hiç yerinden kalkmadan her şeyi yerinden yürüten bir organizatör konumundaydı sahnede. Ama bunu hiçbir kompleks belirtisi göstermeden yapması da dikkat çekici; çoğunlukla Nadia Sirota'nın bir adım öne geçmesine izin verdi. Hem kendisinin eski ve yeni albümünlerinden hem de Sirota'nın yeni albümünden parçaları çaldılar. İki müzisyenin birbirleriyle diyaloğu piyano-viyola etkileşimiyle devam ederken, Valgeir Sigurðsson'un ses mühendisi titizliğiyle bilgisayar ve klavye aracılığıyla yaptığı katkılar, soundun elektro-akustik bir nitelik kazanmasını sağladı.
Valgeir'in elleri, piyano, çeşitli ses ve efektlerin önceden kaydedildiği bilgisayar ile klavye arasında gidip gelirken, Nadia Sirota'nın elleri viyolasından çıkan agresif soundu yaratıyordu. Agresif dedim; çünkü onun viyolasının alışılagelmiş romantik, yumuşak bir dili yoktu. Zaman zaman iyice gerildi, bazen de iç burkan bir isyanı duyumsattı. Bu tür müzikler çok daha esaslı geliyor bana; dinleyeni peşine takmak için numara yapmıyor, eğlendirici olmaya çalışmıyor müzisyen. Gerilim varsa vardır, içinden ne geliyorsa dürüstçe onu çalıyor.
Dün gece dinlediğimiz müzik, çoğu zaman karanlıktı, arada bir gri renk aldığı da oldu. İzlanda'yı görenler bu müzikle o ülke arasında daha rahat bağ kurabilir. Katıksız bir dürüstlük, yalınlık ve yoğunluk içeriyor şarkılar bunlar. Beni etkileyen de bu özelliklerin karışımı. Müzisyen, birtakım hesaplarla rol yapmasın istiyorum; aklından ve kalbinden geçenler, rahatsız edici ya da yıkıcı bile olsa, ben o saf duygunun peşindeyim. Valgeir Sigurðsson ve Nadia Sirota, aradığımı bulduğum konserlerdendi.
Kapanışta Sigurðsson'un adını henüz bilmediğimiz yeni albümünden bir parça çaldılar. 50 dakikalık kısa konserin bitişi çok sarsıcı oldu. Yıkıcıydı ve çok güzeldi. Yazıya "Müzikte katıksız dürüstlük" başlığını uygun gördüm. Ben "Katıksız dürüstlük ütopyadır," diyenlerden değilim.
Aylardır merakla beklediğim konserlerden birisi dün gece gerçekleşti. Üç ayrı ülkede doğup büyüyen üç piyanisti, Amerika'dan Dustin O'Halloran, İzlanda'dan Johann Johannsson ve Almanya'dan Hauschka'yı, aynı gece aynı mekanda buluşturan konser, yılın en güzel müzik etkinliklerinden biriydi. Üç saat boyunca müzisyenlerin bir enstrümana nasıl farklı karakterler verebileceğinin mükemmel bir örneğini Salon'da görmüş olduk. Bu yazıda konseri özellikle o açıdan değerlendireceğim.
Konserin ilk kısmında, sahneye önce geçen ay A Winged Victory for the Sullen ile birlikte yine Salon'da dinlediğimiz Dustin O'Halloran geldi. Kendisine iki keman, bir viyola ve bir çello ile eşlik eden dörtlü ile birlikte çalmaya başladıklarında, benim açımdan mekanı çevreleyen duygu hüzündü. Bunda gün boyu beni üzen bir haberin etkisi altında olmamın payı da vardı belki. Yeteneğine hayran olduğum ve saygı duyduğum bir müzisyenin, Vini Reilly'nin sağlık ve geçim sorunlarıyla mücadele ettiğini söyledi yeğeni. Manchester'daki evinin 1200 pound'luk kirasını ödeyebilmek için Grado kulaklıklarını satıyor Vini... Son 2 yıl içinde 3 kere kalp kirizi geçirdikten sonra eline felç geldiği için artık gitarı çalmakta zorlanıyor. O ki bu dünyada gitarı en duygusal çalan ve o sayede nefes alan müzisyen... O kadar ağırıma gitti ki bu durum, popüler kültüre, çivisi çıkmış dünyaya öfkelenip saatlerce yürüdüm; onca yeteneksiz bu kadar rahat hayatlar sürerken çok güzel müzik yapan bir insanın kenara itilmesine isyan ettim. Bu ruh haliyle gitmiştim konsere. Dustin O'Halloran'ın piyanoyla kurduğu ilişkide nahif bir hüzün vardı. Büyükannesine adadığı şarkıyı çalarken de, "Lumiere" başta olmak üzere solo albümlerinden şarkıları yorumlarken de bana düşündürdüğü sahnelerde hep soğuk bir kış gününde yolda yavaşça ilerleyen arabanın arka koltuğunda tek başıma oturmuş etrafa bakıyor ama kimseyi göremiyordum. Yalnızlık vardı müzikte. Ama yanlış anlaşılmasın; ben yalnız kalmayı ve soğuğu seven bir insanım. Hüznün bunlarla ilgisi yoktu; piyanonun yaylılarla girdiği diyaloglarda belirgin bir kırılganlık vardı, onun yansıttığı sinemasal etkiydi kaynağı. O'Halloran'ın piyanonun tuşlarına ipeksi dokunuşları, aldığı kötü haberle kırılan kalbimle aynı dili konuşuyordu. Vini Reilly için hep iyilik diledim konser boyunca...
O'Halloran 45 dakika çaldıktan sonra 10 dakikalık ara verildi. Herkes tekrar yerini aldığında bu kez karşımızda yine aynı yaylı dörtlüsü ve Johann Johannsson vardı. Bilgisayarların yardımıyla sample'ların ve sahnenin üst kısmına yansıtılan siyah beyaz video görüntülerden çıkan seslerin de işin içine girmesiyle sound açısından daha zengin bir müzik yaptı İzlandalı besteci. Videoda gökyüzünde yan yana süzülen iki kuşu izlerken, artık müziğin ilk bölümdeki gibi baskın bir hüzün içermediğini, ana temanın umut olduğunu hissettim. Paylaşmanın güzelliğini duyumsatıyordu notalar. Eylem yapan gençleri gördüğümüzde sample'lar aracılığıyla perküsyonun da devreye girmesiyle, orkestra sounduna yakın, coşkulu bir karakter kazandı müzik. Karanlık içinde soyut şekiller alan beyaz görüntünün değişkenliği müziğin DNA'sında da vardı. İlk solo albümü "Englabörn"den "Odi et amo"da bilgisayardan çıkan seslerle yaylılar arasındaki tezat son derece çarpıcıydı. Şarkıya Romalı şair Catullus'un aynı adlı şiirinin ilham verdiğini ve anlamının "I Hate and I Love" (Nefret ediyorum ve Seviyorum) olduğunu düşünürsek, tema ile müziğin böyle akıllıca örtüşmesini takdir etmek gerekir. Johann Johannsson'ın müziğini dinlerken, bu kez yine karlı bir kış gününde arabanın ön koltuğundaydım, direksiyona bir ben geçiyordum bir yanımdaki.
İkinci arada biz uzun süre oturmaktan uyuşan bacaklarımızı rahatlatmaya çalışırken, Hauschka (Volker Bertelmann) hazırlık yapmak üzere sahnedeydi. Elinde bir koli bandıyla piyanonun başına geçti, piyano tellerini sanki rastgele gibi görünen ama aslında kendi kafasındaki belli bir mantığa göre bantladı, bir torbanın içinden pinpon topları çıkarıp tellerin arasına attı, ziller, ufak bir tef ve zincirleri uygun bulduğu yerlere koydu. Adeta piyanosunu gelin gibi süsledi, başına çiçekler koyup, her yerine takılar taktı. Bunların hepsi piyanodan çıkacak sesleri eğip bükmek, enstrümanına bambaşka bir kimlik vermek içindi. Hauschka'nın piyanosu, ne O'Halloran'ın piyanosu gibi nahif ya da kırılgandı, ne de Johannsson'unki gibi umut dolu; onun piyanosunu yönlendiren temel öğe tutkuydu. Yıkıcı bir tutku değildi bu, sadece ritimlere kaptırmıştı kendini. "Salon des Amateurs" albümünde örneklerini gördüğümüz gibi, tekno ritimlerini yeni bir perspektifle sunmanın peşindeydi. Sahneyi paylaştığı bir davulcunun da yardımıyla, tuşlara vurdukça rastgele hoplayıp zıplayan toplar, çınlayan zillerle bezeli çok dinamik bir müzik yaptı. Hauschka'nın şarkılarını dinlerken üstü açık bir arabada ben direksiyondaydım, şiddetli yağmur yağıyor ama kayma riskini de göze alıp virajları dönüyordum. Hiçbir şey sıradan ya da tekin değildi. Israrlı ritim tekrarlarının da ortaya koyduğu gibi, arabayı kenara çekmeyecektim. Böyle bir maceraydı Hauschka'nın seti.
Modern klasik türünün bu üç yetenekli ismini arka arkaya dinlemek, piyanoyu biraz daha yakından tanımak, onun usta eller sayesinde üstlenebileceği rolleri izlemek, klasik müzik ile elektronik seslerin deneysel buluşmasını görmek açısından ufuk açıcıydı.
Gece 00.40'ta Salon'dan çıkıp eve dönerken aklımda yine Vini Reilly vardı. O, Dustin O'Halloran'ın piyanosundaki kırılgan ruhtu...
